Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

Το άρθρο αυτό σας το προσφέρει ο συνδρομητής Ελευθερία Τσαλίκη.

Γίνετε συνδρομητής για να μπορείτε να τα μοιραστείτε και εσείς.

Χρόνος ανάγνωσης:
13'
Κείμενο:
Στιγμιότυπο από τα εγκαίνια του πρώτου έργου της ενεργειακής κοινότητας Minoan Energy στην Κρήτη.
Στιγμιότυπο από τα εγκαίνια του πρώτου έργου της ενεργειακής κοινότητας Μινώα στην Κρήτη.

Μπορούμε όλοι να παράγουμε το ρεύμα που χρειαζόμαστε;

Οι πράσινες ενεργειακές κοινότητες υπόσχονται μια καλή και φτηνή λύση για τους λογαριασμούς του ρεύματος, αλλά ακόμη και πέντε χρόνια μετά τη θεσμοθέτησή τους παλεύουν με εμπόδια.
Στιγμιότυπο από τα εγκαίνια του πρώτου έργου της ενεργειακής κοινότητας Μινώα στην Κρήτη.

«Πράσινο, μπλε ή κίτρινο τιμολόγιο;» αναρωτηθήκαμε όλοι το τελευταίο διάστημα, που η ενεργειακή κρίση βρέθηκε ξανά στο επίκεντρο των συζητήσεών μας. Θα σας περνούσε από το μυαλό όμως, αντί να εξαρτάστε από τις χρηματιστηριακές τιμές του ρεύματος και τις εταιρείες παραγωγής του, να παράξετε οι ίδιοι το ρεύμα που χρειάζεστε; Κι αν κάποιος σας έλεγε ότι θα πληρώνατε τώρα €5.000 αλλά για τα επόμενα 25 χρόνια δεν θα πληρώσετε ξανά για το ρεύμα που έρχεται σπίτι σας, θα το τολμούσατε;

Αυτό υπόσχονται οι ενεργειακές κοινότητες, όλο και περισσότερες από τις οποίες προσπαθούν να ορθοποδήσουν και να αναπτυχθούν στον ελλαδικό χώρο – αντιμετωπίζοντας πολλά εμπόδια μέχρι στιγμής. Ένα γενικό συμπέρασμα που βγάλαμε από το ρεπορτάζ είναι πως, αν και οι προσπάθειες –από τα κάτω προς τα πάνω– έχουν ξεκινήσει εδώ και κάποια χρόνια για την ενεργειακή μετάβαση σε πιο πράσινα μοντέλα, στην πράξη φαίνεται ότι στη χώρα μας δεν αποτελούν ακόμα προτεραιότητα και δεν ενισχύονται όσο θα έπρεπε. Ποιο είναι το πανόραμα των ενεργειακών κοινοτήτων στην Ελλάδα και ποια είναι τα προβλήματα που ακόμα αντιμετωπίζουν;

Οι Αυτοπαραγωγοί

Ο Άρης Λαμπράκης κατοικεί σε ένα μεγάλο σπίτι στο Αρκαλοχώρι της Κρήτης, με τη σύζυγο και τα τρία παιδιά τους. Οι λογαριασμοί ρεύματος του νοικοκυριού τους κυμαίνονταν τον χειμώνα συνήθως στα 200 ευρώ το μήνα. Σε αυτό συνέβαλε το γεγονός ότι στο σπίτι για να ζεσταθούν χρησιμοποιούν αντλία θερμότητας.

Image
Ο Άρης Λαμπράκης.
Ο Άρης Λαμπράκης.

«Οι λογαριασμοί ήταν υψηλοί και έψαχνα εναλλακτικούς τρόπους προκειμένου να μειώσω το τιμολόγιο του ρεύματος. Είχα αρχίσει να ψάχνω για επενδύσεις σε φωτοβολταϊκά στη στέγη. Εκείνη την περίοδο συντοπίτες μου ξεκίνησαν να οργανώνουν μια ενεργειακή κοινότητα στην περιοχή μας. Ψάξαμε να μάθουμε περισσότερα, υπολογίσαμε το κόστος και την επένδυση και αποφασίσαμε να συμμετάσχουμε», μου αφηγείται.

Οι ενεργειακές κοινότητες είναι ομάδες πολιτών (μπορεί να αποτελούνται από φυσικά πρόσωπα, από επιχειρήσεις, ακόμα και οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης όπως οι δήμοι και οι περιφέρειες) που συμπράττουν για να παράγουν, να καταναλώνουν και να διαχειρίζονται τη δική τους ενέργεια από κοινού. Φανταστείτε το σαν έναν συνεταιρισμό, όπου όλα τα μέλη είναι ισότιμα, συναποφασίζουν και επενδύουν για να δημιουργήσουν έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Για να το θέσουμε ακόμα πιο απλά: μερικές δεκάδες άνθρωποι –που συνήθως ζουν στην ίδια περιφέρεια– μαζεύονται, βάζουν κάποια χρήματα, φτιάχνουν για παράδειγμα ένα φωτοβολταϊκό πάρκο και μοιράζονται την ενέργεια που αυτό παράγει μεταξύ τους, ανάλογα με το ποσό που έχει επενδύσει ο καθένας.

Οι ενεργειακές κοινότητες είναι μόνο για φωτοβολταϊκά;

Τα φωτοβολταϊκά πάρκα είναι το πιο διαδεδομένο έργο που κάνουν οι ενεργειακές κοινότητες (ε.κοιν.), καθώς είναι μία «πιο ώριμη τεχνολογία στην χώρα μας, που έχει αναπτυχθεί περισσότερο και οι διαδικασίες κινούνται πιο γρήγορα», όπως μου εξηγεί η Ιωάννα Αγγελάκη, νομικός και μέλος της Electra Energy, μιας κοινωνικής συνεταιριστικής επιχείρησης που υποστηρίζει συμβουλευτικά τις ε.κοιν. ώστε να συστηθούν, να λειτουργήσουν και να αναπτυχθούν. 

Οι ε.κοιν. μπορούν να δραστηριοποιηθούν και σε άλλες μορφές ανανεώσιμης ενέργειας, όπως ανεμογεννήτριες, βιομάζα και βιοαέριο, ενώ παράλληλα μπορούν να συμμετέχουν σε ευρωπαϊκά και εθνικά προγράμματα στους τομείς της ενέργειας (παραδείγματα αυτών των δράσεων είναι το πρόγραμμα καταγραφής ενεργειακής φτώχειας από την ε.κοιν. Ηλιοτρόπιο Λέσβου ή το πρόγραμμα Crete Valley της ε.κοιν. Μινώα στη Κρήτη), ή να παρέχουν ενημέρωση στην τοπική κοινωνία για ενεργειακά ζητήματα.

Μία από τις πιο παλιές κοινότητες, αυτή της Καρδίτσας, ξεκίνησε ήδη από το 2010 ως συνεταιρισμός, με την ιδέα να βρεθεί ένας τρόπος να εκμεταλλευτούν τη βιομάζα των καλλιεργειών τους. Η ΕΣΕΚ, όπως μου λέει ένα από τα μέλη της, ο Βασίλης Φιλίππου, σήμερα έχει μια μονάδα επεξεργασίας βιομάζας από την οποία παράγουν το δικό τους πέλετ για θέρμανση. 

Image
Πέλετ.

Πέρα από τα 400 μέλη της κοινότητας συμμετέχουν και οι έξι δήμοι του νομού και μάλιστα έχουν αναπτύξει ενδιαφέρουσες δράσεις, όπως είναι η δημιουργία πέλετ για την θέρμανση ενός νηπιαγωγείου και ευάλωτων νοικοκυριών, από τα κλαδέματα των δέντρων που μαζεύει ο Δήμος Καρδίτσας και τα υπολείμματα καφέ που συλλέγονται σε ειδικούς κάδους από πολίτες.

Image
[ΕΣΕΚ]
[ΕΣΕΚ]

 «Ξεκινάμε και έργα για φωτοβολταϊκά, με τα οποία 400 οικογένειες θα μπορούν να έχουν ηλεκτρικό ρεύμα, όμως επειδή το δίκτυο στην περιοχή είναι φορτωμένο δεν μας έχουν δώσει ακόμα άδειες και περιμένουμε» μου λέει ο Φιλίππου.

Υπάρχουν οι ενεργειακές κοινότητες των αυτοπαραγωγών, που προορίζονται να καλύψουν τις ενεργειακές ανάγκες των μελών τους, λεγόμενες και «ευρείας βάσης» και υπάρχουν εκείνες που δημιουργούν εμπορικά έργα, μέσα από τα οποία πουλάνε το ρεύμα που παράγεται και έχουν ως στόχο το κέρδος. Οι τελευταίες χαρακτηρίζονται ως «ιμιτασιόν» από τα μέλη της πρώτης ομάδας, καθώς πρόκειται για ε.κοιν. που δεν είναι ανοικτές στην τοπική κοινωνία, πίσω από τις οποίες βρίσκονται εταιρείες που επιζητούν το κέρδος. Δεν είναι παράνομες, όμως η φιλοσοφία τους έρχεται σε αντίθεση με το ευρύτερο πνεύμα που προωθεί το εθνικό και ευρωπαϊκό πλαίσιο, δηλαδή τα σχήματα που έχουν ως πρωταρχικό στόχο όχι το οικονομικό κέρδος, αλλά το να προσφέρουν περιβαλλοντικό, οικονομικό και κοινωνικό όφελος στην τοπική κοινωνία.

Οι ε. κοιν. θεσπίστηκαν στην χώρα μας για πρώτη φορά με νόμο το 2018 και αυτή τη στιγμή υπάρχουν περίπου 1.700 ενεργές, ένας εξαιρετικά μεγάλος αριθμός αν σκεφτεί κανείς ότι στη Γερμανία το 2021 μετρούσαν 914 ε.κοιν. Ο αριθμός είναι τόσο μεγάλος, γιατί οι περισσότερες από αυτές αποτελούν σχήματα εταιρειών. Σύμφωνα με την Αγγελάκη, οι ε.κοιν. «ευρείας βάσης» είναι μόλις 50 σε όλη τη χώρα.

Πώς λειτουργούν οι ενεργειακές κοινότητες;

Η βάση των ενεργειακών κοινοτήτων είναι ο εικονικός ενεργειακός συμψηφισμός· αυτό σημαίνει πως η ενέργεια που παράγει για παράδειγμα ένα φωτοβολταϊκό πάρκο κάπου στην Ελλάδα καταγράφεται και στη συνέχεια συμψηφίζεται από τον πάροχο με αυτήν που κατανάλωσε ολόκληρη η κοινότητα και κάθε νοικοκυριό ξεχωριστά. 

Για να συμμετέχει κάποιος σε μια κοινότητα πληρώνει μια συνεταιριστική μερίδα, που κυμαίνεται συνήθως στα 100 ευρώ. Για να συμμετέχει όμως κάποιος σε ένα έργο, πρέπει να αποφασίσει πόσες κιλοβατώρες από την κατανάλωσή του θέλει να καλύψει μέσω του έργου και να τις «αγοράσει». Για παράδειγμα, όπως μου εξηγεί η Αγγελάκη, ο μέσος όρος της ετήσιας κατανάλωσης ενός μέσου νοικοκυριού στην Ελλάδα υπολογίζεται στις 3.000-3.500 κιλοβατώρες. Αν ένα μέσο νοικοκυριό θέλει να καλύψει το 100% της κατανάλωσής του, θα πρέπει να πληρώσει για αυτές τις κιλοβατώρες κάτι που αντιστοιχεί περίπου σε 4.000 ευρώ συμμετοχή σε ένα φωτοβολταϊκό. Αν το νοικοκυριό δεν καταναλώσει περισσότερο ρεύμα από αυτό που έχει πληρώσει, τότε τα τιμολόγια θα έρχονται με μηδενικό στην κατανάλωση (συνεχίζουν βέβαια να πληρώνουν κανονικά πάγια έξοδα όπως ΕΡΤ και δημοτικά τέλη). «Η απόσβεση της επένδυσης υπολογίζεται σε 3-5 έτη», μου λέει η ίδια. Μετά από αυτό δεν θα χρειαστεί να πληρώσει ξανά ο πολίτης, πέρα ίσως από κάποια πάγια έξοδα που μπορεί να ορίσει η κοινότητα, όπως για παράδειγμα 50 ευρώ τον χρόνο για τις απαραίτητες συντηρήσεις του έργου.

Πόσο εύκολο είναι να φτιάξεις μια κοινότητα;

Θα περίμενε κανείς ότι, εφόσον οι ε.κοιν. απευθύνονται ως φιλοσοφία σε απλούς πολίτες, οι αναγκαίες διαδικασίες θα ήταν εύκολα εκτελέσιμες και θα ενθάρρυναν τη συμμετοχή. Όμως όπως μου λέει ο Βασίλης Κόττε, πρόεδρος της Solarity , μίας από τις λίγες ε.κοιν. «ευρείας βάσης» της Αττικής, «αν δεν υπήρχε η συσσωρευμένη εμπειρία κάποιων μελών μας που είχαν ασχοληθεί με τις ενεργειακές κοινότητες στο παρελθόν και που μας την μετέφεραν, θα ήταν πολύ δύσκολο να ξεκινήσουμε από το μηδέν. Χρειάζεται κάποιος να σε καθοδηγήσει γιατί είναι εντελώς άγνωστος για τον απλό κόσμο ο χώρος αυτός». Ο Δαμιανός Τσίγκανος, ταμίας της ε.κοιν. και ένα από τα μέλη που βοήθησε να στηθεί το εγχείρημα, μου λέει επιπρόσθετα ότι «χρειάζεται σίγουρα κάποιος να έχει πολύ ελεύθερο χρόνο για να μπορεί να τρέξει τις διαδικασίες. Δεν είμαστε εταιρεία για να έχουμε προσωπικό που θα τρέχει για τα γραφειοκρατικά ζητήματα. Τα περισσότερα μέλη έχουν την κανονική δουλειά τους το πρωί και είναι δύσκολο να το κάνουν. Εγώ επειδή συνταξιοδοτούμαι είχα τον χρόνο και έτρεχα διαδικασίες».

Από την πλευρά της πολιτείας δεν υπάρχει καμία καθοδήγηση ή υποστήριξη στην όλη διαδικασία. Υπάρχουν μόνο οι πρωτοβουλίες παροχής συμβουλών όπως αυτή της ΚΟΙΝΣΕΠ Electra Energy, ή οι ήδη υπάρχουσες ενεργειακές κοινότητες, που προσφέρουν απλόχερα την τεχνογνωσία τους (πρόσφατα συσπειρώθηκαν και γύρω από μια ένωση που ονομάστηκε ΔΕΣΜΗ).

Image
Φωτογραφία των συμμετεχόντων στην 1η Πανελλαδική συνάντηση της Δέσμης Ενεργειακών Κοινοτήτων. [Solarity Coop]
Φωτογραφία των συμμετεχόντων στην 1η Πανελλαδική συνάντηση της Δέσμης Ενεργειακών Κοινοτήτων, τον Δεκέμβριο του 202. [Solarity Coop] 

Η απουσία ενημέρωσης από την πολιτεία είναι μια από τις μεγάλες διαφορές που βλέπει η Αγγελάκη σε σχέση με το εξωτερικό. «Σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες υπάρχει μια καλύτερη ενημέρωση, γιατί το πρώτο βήμα είναι να ξέρει ο κάθε πολίτης, ο κάθε δήμος και η κάθε μικρομεσαία επιχείρηση ότι έχει αυτό το δικαίωμα. Ένα πάρα πολύ μεγάλο ποσοστό ατόμων στην Ελλάδα δεν γνωρίζει τι είναι οι ενεργειακές κοινότητες. Πρέπει να υπάρχει από το υπουργείο μια ενημέρωση, να υπάρχει έστω μια ιστοσελίδα –αυτή τη στιγμή είναι μηδαμινές οι πληροφορίες στον ιστότοπο του υπουργείου– που να ενημερώσει με σχετικές πληροφορίες. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο παρατηρούμε Δήμους να ενημερώνουν οι ίδιοι τις τοπικές κοινωνίες για τη δημιουργία μιας ενεργειακής κοινότητας, για έργα στα οποία μπορούν να συμμετέχουν οι ίδιοι οι πολίτες και να υποστηρίξει ο Δήμος. Υπάρχει από δημοτικούς φορείς, αλλά και σε κεντρικό επίπεδο μια καλύτερη πληροφόρηση. Αυτό σε μας λείπει».

Οδηγίες προς ναυτιλομένους

Για αρχή, αν θέλεις να φτιάξεις μια ενεργειακή κοινότητα θα πρέπει να αποφασίσεις τι είδους θα είναι (υπάρχουν δύο νομικές μορφές πλέον, μπορείς να μάθεις αναλυτικά για αυτές εδώ) και στη συνέχεια να μαζευτείτε τουλάχιστον 30 άτομα –20 αν είστε σε νησί με πληθυσμό κάτω από 3.100 κατοίκους– που συμμερίζεστε το ίδιο όραμα. Από εκείνη την στιγμή και μετά ξεκινούν οι γραφειοκρατικές φουρτούνες που αφορούν το να μάθετε το νομικό πλαίσιο, να συστήσετε καταστατικό, να μπείτε στο ΓΕΜΗ, να πάρετε ΑΦΜ και σφραγίδα, να δημιουργήσετε τραπεζικό λογαριασμό και να καταθέσει το κάθε μέλος τη συνεταιριστική του μερίδα. Στη συνέχεια ξεκινάει η συνεργασία, για να αποφασίσετε τι έργο θα δημιουργήσετε, να βρείτε τον κατάλληλο χώρο, να ληφθούν όλες οι απαραίτητες άδειες, να βρείτε κατασκευαστική εταιρεία και αφού ολοκληρωθεί, να συνδεθείτε με το δίκτυο.

Εδώ η Electra Energy έχει δημιουργήσει μία σειρά από ανοιχτά προσβάσιμα templates (π.χ. πρότυπο καταστατικό, πρότυπο business plan για έργα εικονικού συμψηφισμού, οδικό χάρτη δημιουργίας κοινότητας) για να βοηθήσει τις νέες κοινότητες.

Αναλυτικές οδηγίες έχει ετοιμάσει και η Greenpeace εδώ.

Το γεγονός ότι οι μεγαλύτερες κοινότητες που υπάρχουν αυτή τη στιγμή και προχωρούν με πιο γοργά βήματα είναι εκτός Αττικής, ήταν κάτι που μου έκανε εντύπωση. «Στην επαρχία υπάρχουν γνωριμίες και σχέσεις πιο κοντινές. Είναι πιο εύκολο να πείσει ο ένας τον άλλον σε ένα χωριό ή μια μικρή πόλη. Στην Αττική είμαστε εντελώς άγνωστοι, δεν είμαστε μια κοινότητα, είμαστε ένα χάος, γι' αυτό στην Αθήνα ευδοκιμούν πιο δύσκολα αυτά τα σχήματα. Κι εμείς συναντήσαμε επιφυλακτικότητα» μου εξηγεί ο Κόττε, και ο Τσίγκανος θα συμπληρώσει ότι «παρότι το λογικό θα ήταν στις μεγάλες πόλεις να υπάρχουν περισσότερες ε.κοιν. επειδή υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη, παίζει ρόλο και ότι η γη είναι πιο ακριβή. Στην επαρχία κάποια μέλη μπορεί να έχουν ακόμα και δικά τους χωράφια διαθέσιμα για έργα, ενώ εδώ δεν μπορούμε να βάλουμε εύκολα φωτοβολταϊκά. Επιπλέον, στην επαρχία βλέπουμε ότι οι Δήμοι συμμετέχουν στις κοινότητες, που είναι πολύ σημαντικό γιατί υπάρχει οικονομική υποστήριξη και συνέργειες με διάφορους τρόπους, κάτι πολύ καλό για την αρχή που όλα είναι αβέβαια και απαιτούνται πολλά έξοδα». 

Αλλά και στην επαρχία, η πρότερη εμπειρία των συνεταιρισμών κάνει πολλούς να είναι καχύποπτοι με το εγχείρημα, θα μου εξηγήσει ο Χαράλαμπος Γιαννόπουλος, που ξεκίνησε το 2019 την πρωτοβουλία στην Κρήτη για την ίδρυση της Μινώα , της πολυπληθέστερης ε.κοιν. στην χώρα, που μετρά πλέον 800 εγγεγραμμένα μέλη. Κατάφεραν όμως να ξεπεράσουν την καχυποψία, καθώς από την αρχή στο εγχείρημα συμμετείχε η Περιφέρεια Κρήτης, διαθέτοντας ένα ποσό στο έργο για να καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες κτιρίων της αλλά και 50 ευάλωτων νοικοκυριών.

Image
Ο Χαράλαμπος Γιαννόπουλος στα εγκαίνια του δεύτερου έργου της ενεργειακής κοινότητας ΜΙΝΩΑ.
Ο Χαράλαμπος Γιαννόπουλος στα εγκαίνια του δεύτερου έργου της ενεργειακής κοινότητας Μινώα.

Γιατί να επιλέξει κάποιος μια ενεργειακή κοινότητα;

Πέρα από το οικονομικό όφελος και το κοινωνικό πρόσημο, με την υποστήριξη ευάλωτων συμπολιτών, υπάρχει αυτονόητα και το περιβαλλοντικό κίνητρο. «Γιατί να πάρω ένα αυτοκίνητο και να μην πάρω το λεωφορείο; Είναι και πιο πράσινο και πιο φτηνό» μου λέει ο Πέτρος Φρέρης, πρόεδρος της ε.κοιν. Νοτίου Αιγαίου Αλληλενέργεια. Είναι σαν το δίλημμα: φωτοβολταϊκά στη στέγη ή συμμετοχή σε μια ενεργειακή κοινότητα;

«Όταν έχεις ένα φωτοβολταϊκό στη στέγη, επωμίζεσαι μόνος σου όλα τα έξοδα συντήρησης και τυχόν βλάβης, κάτι που στην κοινότητα μοιράζεστε 100 άτομα, που σημαίνει πολύ πιο μικρό κόστος. Επιπλέον, είναι η ιδανική λύση όταν κάποιος νοικιάζει και δεν έχει δικό του σπίτι για να κάνει μια επένδυση» μου εξηγεί ο Γιαννόπουλος, τονίζοντας ότι στην κοινότητα υπάρχει μεγάλη ευελιξία για να αυξομειώσει κάποιος τις κιλοβατώρες που χρειάζεται ή να τις μοιράσει σε συγγενείς του όταν έχει πλεόνασμα, π.χ. όταν τα παιδιά φεύγουν από το σπίτι.

«Για τη δημιουργία της ε.κοιν. χρειαζόμαστε από 4 έως 6 μήνες. Από εκεί και πέρα το δύσκολο και πιο χρονοβόρο είναι να βρεθεί ο κατάλληλος χώρος, να προχωρήσουν οι διαδικασίες που απαιτούνται με τον μηχανικό για το έργο και να κατατεθούν οι άδειες σύνδεσης. Αυτό μπορεί να κρατήσει από 8 μήνες μέχρι έναν χρόνο» σημειώνει η Αγγελάκη. Μόλις δύο είναι οι ε.κοιν. που καταφέραμε να μάθουμε ότι έχουν φτάσει στο στάδιο της ηλεκτροδότησης. Αυτές είναι η Κοινέργεια στην Ήπειρο και η Μινώα στην Κρήτη.

Το μεγάλο πρόβλημα όμως είναι ότι, παρόλο που τα έργα τους έχουν ηλεκτροδοτηθεί, δεν έχουν δει ακόμα τους καρπούς του μόχθου τους.

Τι προβλήματα αντιμετωπίζουν οι ήδη υπάρχουσες κοινότητες;

Η ε.κοιν. της Ηπείρου έχει δημιουργήσει ήδη δύο έργα στα Ιωάννινα από τον Μάρτιο και το Απρίλιο του 2023, που εξυπηρετούν 63 νοικοκυριά και τοπικές επιχειρήσεις.

«Τα έργα έχουν συνδεθεί κανονικά και από την πρώτη μέρα λειτουργούν, διοχετεύοντας ενέργεια στο δίκτυο» μου λέει ο αντιπρόεδρος Δημήτρης Κιτσικόπουλος. Όμως ακόμα και σήμερα ο εικονικός ενεργειακός συμψηφισμός δεν έχει προχωρήσει και όλα τα μέλη πληρώνουν κανονικά το ρεύμα που καίνε. Όπως μου εξηγεί, το πρόβλημα έγκειται στο ότι οι πάροχοι θα έπρεπε να έχουν ετοιμάσει μια πλατφόρμα για να υπολογίζουν τις κιλοβατώρες που παράγονται στο πάρκο και τον επιμερισμό τους ανάμεσα στα μέλη, ούτως ώστε να ρυθμίσουν αναλόγως τους λογαριασμούς τους. «Αυτό θα έπρεπε να έχει ξεκινήσει από τον πρώτο μήνα, όπως αναγράφεται και στην σύμβαση που έχουμε, αλλά απ' όσο γνωρίζουμε κανένας πάροχος δεν έχει ετοιμάσει αυτήν την πλατφόρμα. Από τον πάροχό μας έχουμε μια δέσμευση ότι θα ξεκινήσει σύντομα να λειτουργεί η πλατφόρμα, μέσα στον μήνα που διανύουμε» μου λέει.

Ο Λαμπράκης, που αποφάσισε να συμμετάσχει την ενεργειακή κοινότητα Μινώα της Κρήτης, μπήκε μαζί με άλλα περίπου 100 άτομα στο πρώτο έργο που δημιούργησαν, ένα φωτοβολταϊκό πάρκο σε ένα άγονο χωράφι του Αρκαλοχωρίου. Προκειμένου να καλύψει στο 100% τις ανάγκες του αγόρασε μια συνεταιριστική μερίδα που αντιστοιχεί περίπου στα 4.000 ευρώ και που πιστεύει ότι θα κάνει απόσβεση μέσα σε 2-3 χρόνια. Τον Μάιο του 2022 το έργο ολοκληρώθηκε και ηλεκτροδοτήθηκε, όμως ο ενεργειακός συμψηφισμός ακόμη δεν έχει γίνει. Για κάποιους μήνες ερχόταν κανονικά ο λογαριασμός του ρεύματος, διότι ούτε ο δικός τους πάροχος διέθετε την απαραίτητη πλατφόρμα. 

Image
Το έργο Α της Μινώα στην Κρήτη.
Το έργο Α της Μινώα στην Κρήτη.
Image
Το έργο Β της Μινώα στην Κρήτη.
Το έργο Β της Μινώα στην Κρήτη.

Η κοινότητα έκανε συζητήσεις με τον πάροχο, που αναγνωρίζοντας το σφάλμα του, συμφώνησε να αναστείλει εντελώς τους λογαριασμούς του ρεύματος στα μέλη που συμμετέχουν στο έργο, μέχρι να φτιαχτεί η πλατφόρμα. «Έχει να έρθει λογαριασμός από τον Νοέμβριο του 2022. Δεν πληρώνουμε ούτε τα πάγια έξοδα, σίγουρα τα δημοτικά τέλη θα τα πληρώσουμε αναδρομικά όλα μαζί» μου λέει ο Λαμπράκης. Όπως εκτιμά ο πρόεδρός τους, μέχρι τον Μάρτιο αυτού του έτους το ζήτημα θα έχει λυθεί, «θέλουμε να γίνεται ο συμψηφισμός για να δουν και οι υπόλοιποι ότι δεν είναι κάτι άπιαστο και απροσέγγιστο αλλά ότι είναι μια πραγματικότητα ότι το μέλος μας δεν θα πληρώνει για πολλά χρόνια από τη στιγμή που έχει ενταχθεί στην κοινότητα» λέει. 

Σε απάντησή της σε ερώτηση στη Βουλή για τις δυσλειτουργίες του ενεργειακού συμψηφισμού, η Αλεξάνδρα Σδούκου, υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ανέφερε ότι «όσον αφορά στα ζητήματα και τις δυσλειτουργίες που έχουν παρατηρηθεί, έχουν λάβει γνώση και τα ερευνούν οι αρμόδιες Υπηρεσίες του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας με τον Διαχειριστή του Δικτύου και τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Υδάτων και Αποβλήτων και εφόσον κριθεί απαραίτητο να παρέμβουμε με κανονιστική πράξη, το ΥΠΕΝ θα το πράξει ταχύτατα, άμεσα και στοχευμένα».

Αποστείλαμε ερωτήσεις σε πολλούς παρόχους ηλεκτρικής ενέργειας (και στους δύο που αναφέρονται παραπάνω) για πληροφορίες σχετικά με το θέμα, αλλά μέχρι στιγμής δεν λάβαμε καμία απάντηση.

Η έλλειψη ενεργειακού χώρου

Ακόμα ένα πρόβλημα καθόλου αμελητέο που αντιμετωπίζουν όλες οι κοινότητες είναι η έλλειψη ενεργειακού χώρου στο σύστημα. Όταν βρουν τον χώρο όπου θα ήθελαν να κατασκευάσουν το φωτοβολταϊκό τους πάρκο, γίνεται η αίτηση για τους όρους σύνδεσης στον ΔΕΔΔΗΕ. Πολύ συχνά σε αυτό το στάδιο η απάντηση του ΔΕΔΔΗΕ είναι ότι ο ενεργειακός χώρος στην περιοχή δεν είναι αρκετός, δεν μπορούν να υποστηρίξουν το έργο και άρα δεν μπορούν να προχωρήσουν στα επόμενα στάδια. Μέχρι να φτάσουν εκεί όμως οι κοινότητες μπορεί να χάσουν χρόνο και χρήμα, καθώς από τη συλλογή των πρώτων δικαιολογητικών μέχρι και την τελική απάντηση του ΔΕΔΔΗΕ απαιτούνται από 5 ως 8 μήνες κατ' ελάχιστον και ξοδεύονται περίπου 2.000-2.500 ευρώ για τα διαδικαστικά, όπως μας λέει μέλος ενεργειακής κοινότητας. Σε περίπτωση άρνησης ξεκινάει όλη η διαδικασία από την αρχή, για άλλον χώρο.

Εκπρόσωποι πολλών από τις ε.κοιν. με τους οποίους μιλήσαμε εξέφρασαν το παράπονο ότι ο ενεργειακός χώρος καταλαμβάνεται από τις ενεργειακές κοινότητες που είναι κεκαλυμμένες εταιρείες, ενώ οι δικές τους, των αυτοπαραγωγών, μένουν εκτός. «Περιμένουμε ακόμα ένα ρυθμιστικό πλαίσιο μετά τον νέο νόμο, καθώς δημιούργησε πολλά ερωτήματα και προβληματισμούς που δεν μας έχουν απαντηθεί από το υπουργείο Περιβάλλοντος, ενώ έχουμε στείλει και ερωτήματα. Μεταξύ αυτών είναι και το πώς θα διανεμηθούν τα 2 γιγαβάτ ηλεκτρικού χώρου που θα διατεθούν σε έργα εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού. Ο νόμος δεν εξειδικεύει τι ποσοστό θα δοθεί σε ενεργειακές κοινότητες ευρείας βάσης» τονίζει στην κουβέντα μας η Αγγελάκη, και εξηγεί ότι αυτό θα ήταν απαραίτητο «για να υποστηριχθούν οι ενεργειακές κοινότητες ευρείας βάσης, όχι αυτές που αποτελούνται από επιχειρήσεις».

Ο νέος νόμος

Η αλλαγή του σχετικού νόμου τον Μάρτιο του 2023 έφερε μια μικρή αναταραχή στις ε.κοιν., καθώς εισήχθησαν δύο νέες νομικές οντότητες (Κοινότητα Ανανεώσιμης Ενέργειας και Ενεργειακή Κοινότητα Πολιτών), στις οποίες πρέπει να μετατραπούν οι υπάρχουσες ε.κοιν., αν θέλουν να επεκτείνουν τη δραστηριότητά τους. 

Πηγές του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας σημειώνουν ότι η αλλαγή της νομοθεσίας ήταν απαίτηση των Ευρωπαϊκών Οδηγιών για τις ΑΠΕ (2018/2001) και την Ηλεκτρική Ενέργεια (2019/944), που έπρεπε να ενσωματωθούν στο εθνικό πλαίσιο. Όπως τονίζουν δεν υποχρεώνεται κάποιος να αλλάξει νομική μορφή και ο,τι έργο είχε ξεκινήσει ή ήδη υφίσταται από ε.κοιν. του ν. 4513/2018 μπορεί να συνεχίσει, αλλά νέες αιτήσεις και νέα έργα μπορούν να υποβάλλονται μέσα από τις νέες Κοινότητες, που είναι συμβατές με το ευρωπαϊκό πλαίσιο. Η αλλαγή νομικής μορφής δηλαδή είναι υποχρέωση μόνο σε περίπτωση που κάποια παλιά ε.κοιν. θέλει να υλοποιήσει νέα έργα. Ωστόσο, υπάρχει η δυνατότητα να διατηρηθεί η παλιά ε.κοιν. για τα έργα που ήδη έχει και τα μέλη της να συστήσουν μία νέα Κοινότητα, βάσει του νέου πλαισίου, για να υλοποιήσουν τα νέα έργα και να ωφεληθούν από όποια κίνητρα δίνονται ή θα δοθούν.

Οι ενεργειακές κοινότητες όπως όλα δείχνουν αποτελούν μια πράσινη λύση για την ενεργειακή κρίση, όμως δεν φαίνεται να υποστηρίζονται όσο θα έπρεπε για να πολλαπλασιάσουν τα οφέλη τους στην κοινωνία. «Η ενεργειακή κοινότητα είναι ένα εργαλείο πάρα πολύ δυνατό, ιδιαίτερα για τους αδύναμους οικονομικά» επαναλαμβάνει συχνά ο Γιαννόπουλος, «είναι ο μοναδικός δρόμος για να εκμεταλλευτούμε και να αξιοποιήσουμε καλύτερα τον ήλιο και τον αέρα της πατρίδας μας. Ο πλούτος της χώρας μας μόνο μέσω των αυθεντικών κοινοτήτων μπορεί να πάει κατευθείαν στον λαό». Την επόμενη φορά που θα αναρωτηθείτε ποιο τιμολόγιο να επιλέξετε ή αν μπορείτε να πείσετε όλους τους ενοίκους της πολυκατοικίας σας να βάλετε φωτοβολταϊκά, μήπως να κοιτούσατε και τις ενεργειακές κοινότητες;

Profile picture for user tsaliki
Είναι απόφοιτη του τμήματος Επικοινωνίας και ΜΜΕ στο ΕΚΠΑ όπου εισήχθη με την ελπίδα να μάθει τι εστί δημοσιογραφία. Τελικά, το μεγαλύτερο σχολείο για εκείνη είναι το inside story από όπου ξεκίνησε με πρακτική. Έχει δουλέψει και στην εκπομπή «Πρωταγωνιστές».

Newsletter
Σάββατο 05.10.2024

Ταυτότητα insidestory.gr 
Ιδιοκτησία - Δικαιούχος ονόματος τομέα: The Whole Story A.E.
ΑΦΜ: 800713524 ΚΕΦΟΔΕ Αττικής, ΓΕΜΗ: 137938201000
Νόμιμος Εκπρόσωπος: Δημήτρης Ξενάκης
Διαχειριστής ιστοσελίδας-Εκδότης-Διευθυντής: Δημήτρης Ξενάκης
Διευθυντής Σύνταξης: Κατερίνα Λομβαρδέα
Έδρα: Στησιχόρου 1, 10674 Αθήνα
Επικοινωνία: [email protected], +30 2107295605