Σπίτια πολύ φθηνά για να είναι αληθινά

Διαμέρισμα στην Πλάκα, 60 τμ, επιπλωμένο, με δύο υπνοδωμάτια και δύο μπάνια, στην τιμή των €460/μήνα. Πολύ καλό για να είναι αληθινό; Σίγουρα. Αν όμως πρόκειται για μια μοναδική ευκαιρία που θα προλάβεις μόνο εσύ; Και αν είναι απλά ένας πολύ καλός άνθρωπος που θέλει να πάει κόντρα στην τρομακτική στεγαστική κρίση και να βοηθήσει κάποιον σαν εσένα; «Ένα μήνυμα θα στείλω, δεν χάνω και τίποτα» μπορεί να σκεφτείς και κάπως έτσι ξεκινάνε οι ιστορίες με απατεώνες, που αποσπούν χρήματα μέσω αγγελιών για ανύπαρκτα διαμερίσματα.

Η «Ιταλίδα γιατρός»

Τέλη του περασμένου Αυγούστου, ψάχνοντας απελπισμένη σε πλατφόρμες αγγελιών (όπως είναι ο Spitogatos και η Χρυσή Ευκαιρία) να νοικιάσω ένα διαμέρισμα στο κέντρο της Αθήνας, έπεσα πάνω σε ένα ονειρικό σπίτι: ανακαινισμένο, 89 τμ. στον Νέο Κόσμο, στον πρώτο όροφο, με δύο δωμάτια, επιπλωμένο και –το κυριότερο– με όλα τα έξοδα (κοινόχρηστα, ρεύμα, νερό, ίντερνετ) να συμπεριλαμβάνονται στην τιμή. Όλα αυτά στην προνομιακή τιμή των €594. Στις φωτογραφίες φαινόταν σαν ένα ευρύχωρο και πολυτελές Airbnb. Τηλέφωνο δεν υπήρχε κι έτσι έστειλα γρήγορα email για να το δω από κοντά. Η υπόθεση βρωμούσε, αλλά «ποτέ δεν ξέρεις, μπορεί να πέτυχες τζάκποτ» σκέφτηκα. Άλλωστε, η απελπισία είχε χτυπήσει κόκκινο καθώς τα διαμερίσματα με ίδια χαρακτηριστικά στην περιοχή, χωρίς έπιπλα και φυσικά χωρίς τους λογαριασμούς πληρωμένους, κυμαίνονταν στην καλύτερη των περιπτώσεων ανάμεσα στα €550 (ισόγεια και ημιυπόγεια) και τα €700 (αν βρίσκονταν σε όροφο και ήταν κατοικήσιμα).

Image

Δεν άργησα να λάβω απάντηση από την ιδιοκτήτρια. Το επόμενο πρωί μου έγραψε η Δρ. Τζουζεπίνα, 58 ετών, γιατρός σε αισθητική κλινική της Ρώμης. Όπως μου εξήγησε αναλυτικά, είχε αγοράσει το σπίτι για τον γιο της, που ζούσε τα προηγούμενα χρόνια στην Ελλάδα επειδή η πρώην κοπέλα του ήταν Ελληνίδα. Ως εκεί όλα καλά· έβγαζαν νόημα.

Image

Όσο περισσότερα όμως ρωτούσα και όσο πιο επίμονα ζητούσα κάποια βιντεοκλήση προκειμένου να συζητήσουμε τις απορίες μου, τόσο πιο περίεργα φαίνονταν όλα. Η διαδικασία θα διεκπεραιωνόταν μέσω τρίτης πλατφόρμας, του TripAdvisor –μια υπηρεσία που δεν είχα ξανακούσει ότι προσέφερε η συγκεκριμένη πλατφόρμα– και επιπρόσθετα δεν θα είχα την δυνατότητα να δω το σπίτι πριν το νοικιάσω. Μόνο αφότου έκανα τη μεταφορά των χρημάτων, κάποιος «πράκτορας» (agent) της πλατφόρμας θα μπορούσε να μου το δείξει.

Image

Όταν η «Τζουζεπίνα» μου έστειλε τον σύνδεσμο για να μπορέσω να δω την καταχώρησή της στο TripAdvisor, παρατήρησα πως υπήρχε ο όρος «pre approved», που με παραξένεψε. Πηγαίνοντας στην επίσημη ιστοσελίδα του TripAdvisor δεν μπορούσα να βρω το κατάλυμά της με το όνομα που εμφανιζόταν στον σύνδεσμο που μου έστειλε. Το ότι ζητούσε δε €1.188 προκαταβολή για ένα σπίτι που δεν θα μπορούσα να δω πριν την κατάθεση των χρημάτων, έκανε τα πράγματα ακόμη πιο ύποπτα. Όταν άρχισα να ψάχνω για την Ιταλίδα γιατρό στο διαδίκτυο, σύντομα κατάλαβα ότι επρόκειτο για απάτη, κάτι που μου επιβεβαίωσε και το TripAdvisor όταν τους έστειλα τον συγκεκριμένο σύνδεσμο.

Image

Όπως έμαθα στη συνέχεια –από τον γιο της, που μου απάντησε από το instagram της μητέρας του επειδή η ίδια δεν μιλάει αγγλικά– η Τζουζεπίνα, το πραγματικό πρόσωπο στις φωτογραφίες, άρχισε να λαμβάνει μηνύματα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τον Μάρτιο του 2023 από άτομα που προσπαθούσαν να μάθουν αν πράγματι νοίκιαζε κάποιο διαμέρισμα. Περίπου 50 άτομα είχαν στείλει μηνύματα μέσα σε ένα εξάμηνο, από χώρες όπως η Ελλάδα και η Ολλανδία. Επιπλέον, τα τηλεφωνήματα που λάμβανε –καθώς είχε τον αριθμό της στο προφίλ της– ήταν καθημερινά και δημιουργούσαν πρόβλημα στη δουλειά της. Η Τζουζεπίνα και ο γιος της έχουν καταλήξει πως οι απατεώνες έκλεψαν τις φωτογραφίες και τα στοιχεία της ψάχνοντας τυχαία στο Facebook (η ημερομηνία γέννησης που έχουν στην ψεύτικη ταυτότητα που διακινούν μέσω των emails, είναι μια λάθος ημερομηνία γέννησης που έχει βάλει η πραγματική Τζουζεπίνα στο Facebook της). Παρόλο που, όπως μου λέει, έκαναν καταγγελίες στην αστυνομία, αυτοί δεν ανταποκρίθηκαν. Νιώθουν και οι ίδιοι θύματα της κομπίνας.

Σύντομα πέτυχα πάλι μία ακόμα περίεργη αγγελία, με μία Ισπανίδα αυτή τη φορά, την οδοντίατρο Μαρία-Έλενα Λόπεζ από τη Βαρκελώνη – μια συμπαθέστατη κυρία, όπως φάνηκε στην (πλαστή) ταυτότητα που μου έστειλε. Νοίκιαζε ένα πολυτελές διαμέρισμα στην Πλάκα, 60 τμ, επιπλωμένο, με θέση πάρκινγκ και συμπεριλάμβανε στην τιμή των €460 όλα τα έξοδα.

Image

Οι όροι της «Ισπανίδας» περί μη επίδειξης του σπιτιού πριν την πληρωμή ήταν ίδιοι· η μόνη διαφορά ήταν πως η πλατφόρμα που θα χρησιμοποιούσε αυτή την φορά ήταν το AirBnB.

Image

Όπως κατάλαβα μετά από λίγο, βλέποντας αντίστοιχα ρεπορτάζ σε άλλα μέσα (όπως αυτό και αυτό στην Καθημερινή), όλο και περισσότεροι έπεφταν πάνω σε αγγελίες με το ίδιο μοτίβο, αλλά διαφορετικούς πρωταγωνιστές. Για να αφιερώνουν τόσο πολύ χρόνο οι απατεώνες, σκέφτηκα, θα υπάρχουν άτομα που πέφτουν στην παγίδα τους, αλλιώς γιατί να συνεχίζουν; Πράγματι, η έρευνα απέδωσε καρπούς και κατάφερα να βρω δύο ανθρώπους που υπήρξαν θύματα της συγκεκριμένης απάτης· μου μίλησαν υπό τον όρο της ανωνυμίας.

Η «Γερμανίδα της Κύπρου»

Όταν ο γιος του Κώστα έπρεπε να φύγει εσπευσμένα, τον περασμένο Οκτώβριο, για δουλειά στην Κύπρο, είχαν στην διάθεσή τους μόλις δύο εβδομάδες για να βρουν ένα σπίτι. Άρχισαν να ψάχνουν στις γνωστές ιστοσελίδες με αγγελίες που υπάρχουν και στην Κύπρο, αλλά πολύ σύντομα συνειδητοποίησαν ότι δεν θα ήταν εύκολη υπόθεση. Η εικόνα της Λευκωσίας ήταν παρόμοια με αυτήν της Αθήνας: λίγα σπίτια, με υψηλά ενοίκια. Για διαμέρισμα ενός δωματίου, με εμβαδό περίπου 50 τμ, οι τιμές κυμαίνονταν στα €600-750. 

Κάποια στιγμή, ανάμεσα στις κουκκίδες στον χάρτη εμφανίστηκε ένα σπίτι με τα χαρακτηριστικά που έψαχναν: επιπλωμένο, ανακαινισμένο, στα 60 τμ, με δραματικά χαμηλή τιμή: στα €310/μήνα. «Όταν βλέπαμε τις εικόνες μάς πέρασε από το μυαλό ότι θα μπορούσε να είναι απάτη. Είχε πολύ ωραίες φωτογραφίες, ήταν εξαιρετικό το διαμέρισμα και πολύ ελκυστική η τιμή του», μου λέει ο Κώστας. Παρά τις αμφιβολίες έστειλαν μήνυμα στον ιδιοκτήτη (στο τηλέφωνο που υπήρχε, κανείς δεν απαντούσε). Στο μεταξύ ένας φίλος του που έμενε στην Κύπρο επιβεβαίωσε ότι στη συγκεκριμένη διεύθυνση υπήρχε μια πολυκατοικία, αλλά δεν είχε τη δυνατότητα να μπει να δει το σπίτι.

Μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας ο Κώστας επικοινώνησε με τη Σουζάνε, μια γυναίκα που υποτίθεται ότι είχε φύγει από την Κύπρο και πλέον ζούσε στη Γερμανία. Η διεύθυνση του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου φαινόταν να είναι η επαγγελματική της και, καθώς υπήρχε το συγκεκριμένο γραφείο, μειώθηκαν οι υποψίες τους. Η διαδικασία που θα ακολουθούσε ο Κώστας, όπως του εξήγησε η «Σουζάνε», θα ήταν μέσω του TripAdvisor και μάλιστα τον ενημέρωσε ότι, εφόσον αναζητούσαν μακροπρόθεσμη ενοικίαση, θα είχαν επιπλέον έκπτωση 20%, αν πλήρωναν εξαρχής για περισσότερους μήνες. Η κράτηση απαιτούσε δύο ενοίκια και μία εγγύηση των €800. Ήθελαν να επωφεληθούν από την έκπτωση, οπότε τελικά πλήρωσαν συνολικά €1.832 για τέσσερις μήνες. Η κατάθεση έγινε σε μια τράπεζα εξωτερικού και σύμφωνα με τις οδηγίες, κάποιες μέρες μετά την πληρωμή –καθώς θα αργούσε η μεταφορά– κάποιος από την εταιρεία θα επικοινωνούσε μαζί τους για να κανονίσουν πότε θα πήγαιναν να δουν το σπίτι και να πάρουν τα κλειδιά. «Αν κάτι δεν είναι όπως σας είπα ή αν αισθάνεστε ότι το διαμέρισμα δεν ανταποκρίνεται στις λεπτομέρειες που σας παρουσίασα, μπορείτε να αρνηθείτε να μείνετε εκεί. Ο διαχειριστής του TripAdvisor θα συμπληρώσει τα έγγραφα επιστροφής χρημάτων και θα λάβετε ολόκληρο το ποσό πίσω (σημειώστε ότι παίρνετε 100% των χρημάτων πίσω, χωρίς φόρους) αμέσως, δεν χρειάζεται να περιμένετε τα χρήματά σας!» σημειωνόταν στο email.

Image

«Υπήρχε πάντα ένα ψήγμα αμφιβολίας λόγω της τιμής και πολλές φορές το συζητούσαμε με τον γιο και τη σύζυγό μου, αλλά επειδή δεν θέλαμε να πιστέψουμε ότι είναι απάτη, έλεγε ο ένας στον άλλον ότι “αυτή μπορεί να είναι η ευκαιρία μας”» μου λέει σήμερα ο Κώστας. «Είναι λίγο-πολύ όπως ένα λαχείο. Το αγοράζουμε νομίζοντας ότι εμείς θα κερδίσουμε, αλλά οι πιθανότητες είναι συντριπτικά εναντίον μας. Είχε να κάνει περισσότερο με το τι θέλαμε να βλέπουμε σε αυτήν την εικόνα, παρά με το τι πραγματικά βλέπαμε. Όλη η διαδικασία έγινε πολύ γρήγορα γιατί ο γιος μας έπρεπε να φύγει· η πίεση του χρόνου δεν είναι καθόλου καλός σύμβουλος. Είδαμε άμεση ανταπόκριση όταν επικοινωνήσαμε μέσω email, είδαμε ένα σπίτι που ήταν άμεσα διαθέσιμο για μακροχρόνια ενοικίαση και ικανοποιούσε όλες τις ανάγκες του γιου μας. Αν κάποιος όμως παρατηρούσε τις διαφορές σε σχέση με όλα τα υπόλοιπα διαμερίσματα της περιοχής, τη δυσκολία στην επικοινωνία, το περιβάλλον του Trip Advisor που δεν είχε τις κλασικές υπηρεσίες του (σ.σ.: η σελίδα, όπως ανακάλυψαν εκ των υστέρων, ήταν ψεύτικη), την τράπεζα του εξωτερικού και ότι το όνομα του δικαιούχου στο οποίο έγινε η κατάθεση ήταν διαφορετικό από το όνομα της γυναίκας με την οποίαν επικοινωνούσα, θα είχε τις ενδείξεις ότι κάτι δεν πάει καλά. Αλλά εμείς στην ουσία αυθυποβληθήκαμε και είπαμε ότι δεν θα είναι απάτη. Υπό άλλες συνθήκες και με λίγο μεγαλύτερη άνεση χρόνου νομίζω θα παίρναμε άλλες αποφάσεις. Αλλά το πλαίσιο ήταν αυτό για εμάς και τελικά πέσαμε θύματα της πλεκτάνης».

Μετά την πληρωμή δεν υπήρξε καμία επικοινωνία. Κανείς δεν απαντούσε στα email και σύντομα ο Κώστας εντόπισε τις φωτογραφίες του ίδιου σπιτιού τουλάχιστον άλλες τρεις φορές, σε αγγελία σπιτιού που βρισκόταν σε άλλη διεύθυνση. Εκεί βεβαιώθηκε πλέον ότι έπεσε θύμα απάτης. Μετά από επικοινωνία με την τράπεζά του ενημερώθηκε ότι δεν μπορούσαν να του επιστραφούν τα χρήματα, καθώς είχαν ήδη βγει από τον λογαριασμό του εξωτερικού όπου κατατέθηκαν. Μόλις τακτοποιήθηκε ο γιος του, προχώρησε σε μήνυση αλλά δεν έχει υπάρξει εξέλιξη. Τα χρήματα τα θεωρεί χαμένα και δεν επιθυμεί να αφιερώσει περισσότερο χρόνο σε αυτό, όμως μοιράζεται μια ανησυχία του: «Όταν επικοινωνήσαμε, ζήτησαν και δικά μας στοιχεία, οπότε στείλαμε φωτοτυπία της ταυτότητας του γιου μου. Κανείς δεν ξέρει πώς μπορούν να χρησιμοποιήσουν αυτά τα προσωπικά στοιχεία. Μπορεί με λίγο ψάξιμο να βρουν το προφίλ του στα κοινωνικά δίκτυα, πού εργάζεται και να φτιάξουν ένα ψεύτικο email με το οποίο να στήσουν το επόμενο scam. Αυτό με προβληματίζει πάρα πολύ όμως δεν έχω τρόπο να κάνω κάτι».

Image

Θα έλεγε κανείς ότι η υπεξαίρεση €2.000 δεν είναι από τις μεγαλύτερες απάτες που κυκλοφορούν, καθώς η Αστυνομία ασχολείται με περιπτώσεις που αφορούν πολύ μεγαλύτερα ποσά. Τι γίνεται όμως όταν αυτά είναι τα μόνα χρήματα που έχεις στην άκρη για να μετακομίσεις; «Ζεις από τα τιπς στη δουλειά» θα μου πει η Στέλλα, μια 20χρονη κοπέλα από τη Θεσσαλονίκη που έπεσε μαζί με το αγόρι της θύμα της ίδιας απάτης.

Η «Κύπρια»

Τον Μάρτιο του 2023 η Στέλλα και το αγόρι της έψαχναν να βρουν διαμέρισμα για να μείνουν μαζί στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, προκειμένου να είναι κοντά στη δουλειά τους. Στο Marketplace του Facebook είδαν την αγγελία μιας γυναίκας που νοίκιαζε σε πολύ καλή τιμή (€415 με τους λογαριασμούς να συμπεριλαμβάνονται) ένα επιπλωμένο σπίτι πολύ κοντά στο σημείο όπου εργάζονταν. «Περνούσα συχνά από εκεί και κάτι μου έλεγε ότι αυτά τα τόσο ψηλά παράθυρα που φαίνονταν στις φωτογραφίες δεν είχαν καμία σχέση με την πολυκατοικία που έβλεπα μπροστά μου, αλλά σκεφτόμουν ότι μπορεί να κάνω λάθος και το διαμέρισμα να βρίσκεται από την πίσω πλευρά» μου λέει. Είχε ήδη ξεκινήσει τις επαφές με την υποτιθέμενη ιδιοκτήτρια, η οποία έλεγε ότι ζούσε στην Κύπρο και δεν μπορούσε να τους δείξει από κοντά το σπίτι. Έτσι η όλη διαδικασία θα γινόταν –για άλλη μια φορά– μέσω του υποτιθέμενου TripAdvisor. Στο μεταξύ τους είχε στείλει την ταυτότητά της και η επικοινωνία τους είχε περάσει από το email στο Whatsapp, σε κυπριακό αριθμό, κάτι που έδινε αληθοφάνεια στην ιστορία. Σε κλήσεις και βιντεοκλήσεις που επεδίωκε η Στέλλα όμως, δεν υπήρχε ανταπόκριση.

«Είχα προαίσθημα ότι κάτι δεν πήγαινε καλά. Μου το έλεγαν και οι συνάδελφοι στη δουλειά, αλλά το αγόρι μου επέμενε πως ήταν μεγάλη ευκαιρία και έπρεπε να το κάνουμε. Δεν ήθελα να μαλώσω μαζί του και συμφώνησα». Το ποσό που τους ζήτησε να καταθέσουν από την ψεύτικη πλατφόρμα του Trip Advisor ήταν €1.245 για δύο ενοίκια και μία εγγύηση. Τα παιδιά, που είναι παράλληλα φοιτητές και δουλεύουν ως σερβιτόροι για να τα βγάζουν πέρα, περίμεναν να πληρωθούν για να κλείσουν το πολυπόθητο σπίτι. «Την πληρωμή την κάναμε μία εβδομάδα μετά την πρώτη μας επαφή. Βιαστήκαμε να προλάβουμε την ευκαιρία μόλις πληρωθήκαμε και η διαδικασία έγινε πολύ γρήγορα, κάποια στιγμή όσο ήμασταν στη δουλειά. Όταν είδα ότι τα λεφτά πήγαιναν σε τράπεζα του εξωτερικού, λίγο αγχώθηκα».

Το επόμενο στάδιο ήταν να πάνε στο σπίτι για να πάρουν τα κλειδιά, όπως είχαν συνεννοηθεί. Η Στέλλα πήγε με μια φίλη της και περίμενε κάτω από την πολυκατοικία για το ραντεβού. Η ιδιοκτήτρια ήταν άφαντη, ούτε στα τηλέφωνα απαντούσε ούτε στα μηνύματα. «Είδαμε κάποιον να βγαίνει από την πολυκατοικία και μπήκαμε. Πήγαμε στον τρίτο όροφο που υποτίθεται ήταν το διαμέρισμα, χτυπήσαμε στα δύο διαμερίσματα που υπήρχαν. Όταν μας άνοιξαν, τα σπίτια δεν είχαν καμία σχέση με τις φωτογραφίες και κατοικούνταν και τα δύο. Αρχίσαμε να χτυπάμε και στους άλλους ορόφους. Μία κυρία μας διαβεβαίωσε ότι κανένα διαμέρισμα δεν νοικιαζόταν και εκεί κόπηκαν τα πόδια μου. Της έδειξα τις φωτογραφίες και μου είπε ότι κανένα διαμέρισμα δεν είχε τέτοια παράθυρα και πάτωμα. “Νιώθω άσχημα παιδιά, αλλά την έχετε πατήσει. Μας έχουν έρθει και άλλα δύο ζευγάρια που το έπαθαν” είπε. Τότε άρχισα να στέλνω απειλητικά μηνύματα στην υποτιθέμενη ιδιοκτήτρια. Μας είπε ότι μέχρι την επόμενη μέρα θα είχαμε τα λεφτά στον λογαριασμό μας. Φυσικά ποτέ δεν τα έστειλε» εξιστορεί η Στέλλα. Μετά από αυτό, πήγαν με τη φίλη της στο αστυνομικό τμήμα, αλλά τους είπαν ότι τα λεφτά φαίνεται πως είχαν πάει σε ισπανική τράπεζα και επειδή το ποσό ήταν μικρό και δεν είχαν άλλες καταγγελίες για παρόμοια περιστατικά, δεν μπορούσαν να κάνουν κάτι.

«Ένιωσα πολύ χαζή. Αυτό το περιστατικό δεν το μοιράστηκα ποτέ με τους γονείς μου, θα με είχαν βρίσει πολύ άσχημα» μου λέει η Στέλλα. «Τον μήνα που πληρώσαμε το ενοίκιο της απάτης δούλευα χωρίς ρεπό για να μαζέψω χρήματα για τη μετακόμιση. Όταν έγιναν όλα αυτά τρελάθηκα, δεν το πίστευα. Αυτοί οι άνθρωποι είναι απαράδεκτοι. Δεν κάνουν ένα scam που χάνεις 200-300 ευρώ. Μιλάμε για 1.200 ευρώ. Με αυτά τα χρήματα θα πληρώναμε το ενοίκιο του σπιτιού μας, λογαριασμούς, σουπερμάρκετ. Για έναν μήνα ζούσαμε ουσιαστικά από τα τιπς και ευτυχώς που είχαμε πολλή δουλειά εκείνον τον μήνα και τα Σαββατοκύριακα μπορεί να βγάζαμε €25 το άτομο. Αν δεν είχαμε δουλειά, θα την είχαμε πατήσει πολύ άσχημα. Πήραμε ένα μάθημα, τώρα θα είμαστε πιο προσεκτικοί».

Image

Από περιέργεια μπαίνω στις γνωστές πλατφόρμες για να ρίξω μια ματιά στις αγγελίες. Στο Κουκάκι ένα διαμέρισμα τραβάει την προσοχή μου, 70 τμ, δύο δωμάτια, δίπλα στο μετρό, επιπλωμένο και ανακαινισμένο σαν Airbnb, με θέση πάρκινγκ, στα €600 ευρώ, με νερό και ίντερνετ να συμπεριλαμβάνονται. Δεν υπάρχει ο αριθμός τηλεφώνου και στέλνω email. Λίγο αργότερα βρίσκω τις ίδιες φωτογραφίες για ενοικιαζόμενο δωμάτιο σε ένα νεοκλασικό της Χαλκοκονδύλη, στα €1.900/μήνα. Μπορεί να μην είναι φοιτητική περίοδος, αλλά ακόμα κυκλοφορούν…