Πώς το τέλος της δημοκρατίας έκανε τους Έλληνες πιο ευγενικούς

«Ποια είναι η μαγική λεξούλα;» Όλα τα αγγλόφωνα νήπια ξέρουν την απάντηση: «παρακαλώ». Και οποιοσδήποτε μαθητής της γαλλικής, γερμανικής ή άλλης σύγχρονης ευρωπαϊκής γλώσσας μπορεί να είναι βέβαιος ότι από το πρώτο κιόλας μάθημα θα διδαχθεί το αντίστοιχο «παρακαλώ». Η λέξη θεωρείται πλέον απαραίτητη για την καθημερινή αλληλεπίδραση μεταξύ των πολιτισμένων ανθρώπων και εκείνοι που δεν την χρησιμοποιούν θεωρούνται αγενείς.

Παρόλα αυτά η ευγένεια δεν εκφραζόταν πάντα με αυτόν τον τρόπο. Οι αρχαίοι Έλληνες του 5ου αιώνα π.Χ. δεν είχαν λέξη για το «παρακαλώ», δεν είχαν δηλαδή κάποια έκφραση ευγένειας που συνήθως συνόδευε τα αιτήματα. Όταν ζητούσαν κάτι από ανθρώπους που συμπαθούσαν και σέβονταν, ανθρώπους που δεν ήθελαν να προσβάλουν, οι Έλληνες συνήθως χρησιμοποιούσαν μία απλή εντολή όπως «Δώσ’ το μου!», «Πήγαινε!» ή «Τραγούδα!». Αυτές οι εντολές δεν θεωρούνταν αγενείς σε εκείνον τον πολιτισμό, καθώς η αγένεια είναι πολιτιστικά σχετική, όπως και η ευγένεια. Σε κάποιους πολιτισμούς θεωρείται αγενές να αρχίσεις να τρως προτού ευχηθείς στους συνδαιτυμόνες σου να έχουν ένα ευχάριστο γεύμα· σε άλλους όχι. Σε κάποιους πολιτισμούς είναι αγενές να δεχτείς φαγητό την πρώτη φορά που θα σου το