Δεν είναι αριστερό να είσαι woke

«Τι δεν είναι αυτό το βιβλίο: δεν είναι μια έκκληση για κομματική πόλωση και δεν είναι μια κραυγή εναντίον της κουλτούρας της ακύρωσης. Ούτε σκοπεύω να μιλήσω για τη φιλελεύθερη αρετή του να προσπαθεί κανείς να καταλάβει αυτούς που δεν συμμερίζονται τις απόψεις του, αν και πιστεύω ότι είναι πράγματι αρετή», ξεκαθαρίζει η Σούζαν Νάιμαν στην πρώτη κιόλας σελίδα του πιο πρόσφατου βιβλίου της, με τίτλο «Left is not woke». 

Αμέσως μετά, δηλώνει ότι αυτό που ακολουθεί είναι μια κριτική του woke από τα αριστερά.

Image

Μεγαλωμένη στην Ατλάντα της Τζόρτζια την εποχή του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα, η Σούζαν Νάιμαν γαλουχήθηκε στην παράδοση της εβραϊκής οικουμενικότητας και τοποθετήθηκε πολύ νωρίς στη ζωή της στα αριστερά του πολιτικού φάσματος. Στα χρόνια που μεσολάβησαν ήταν καθηγήτρια Φιλοσοφίας στο Γέιλ και στο Τελ Αβίβ κι έγραψε εννέα βιβλία, που έχουν μεταφραστεί σε 15 γλώσσες. Σήμερα ζει στο Βερολίνο, από όπου μας μίλησε λίγες ημέρες μετά τις αμερικανικές εκλογές. Η Αμερικανίδα φιλόσοφος είναι από το 2000 διευθύντρια του Einstein Forum στο Πότσνταμ.

Σε αυτό το σύντομο βιβλίο δεν υπάρχει ούτε μία βαρετή σελίδα. Με επιδεξιότητα και γλώσσα σκοπίμως καθαρή, ώστε το δοκίμιο να είναι προσβάσιμο σε αναγνώστες που δεν έχουν απαραιτήτως γνώσεις φιλοσοφίας, η Νάιμαν εξετάζει αναλυτικά τις ιδέες που διέπουν το woke κίνημα, εντοπίζει με ποιον τρόπο αντλούν στοιχεία από αντιδραστικές θεωρίες του παρελθόντος και ακουμπάει το δάχτυλο πάνω στις αντιφάσεις της σύγχρονης αριστεράς – και στην ατολμία της να κοιτάξει κριτικά στον καθρέφτη, σε μια εποχή που η άνοδος της ακροδεξιάς στις ΗΠΑ και την Ευρώπη είναι μια ανησυχητική πραγματικότητα.

Το βιβλίο της θα μπορούσε να εργαλειοποιηθεί από την ακροδεξιά, όπως είχε ανησυχήσει η πρώτη εκδότρια της γαλλικής του μετάφρασης; Μα η ακροδεξιά έχει προ πολλού εργαλειοποιήσει τις ακρότητες του woke, με καταστροφικά αποτελέσματα. Οι ανοίκειοι χαρακτηρισμοί, οι ειρωνείες και οι επιθέσεις από την πλευρά της ακροδεξιάς έχουν φτάσει να χαρακτηρίζουν woke –και κυρίως να απαξιώνουν ως woke– οτιδήποτε παραπέμπει σε δίκαιες διεκδικήσεις και δικαιώματα περιθωριακών ομάδων. Με άλλα λόγια, η ζημιά έχει γίνει.

Ο κίνδυνος της ακροδεξιάς δεν θα αποτραπεί αν υποκρινόμαστε ότι το woke δεν αποτελεί πρόβλημα ή ότι πρόκειται για κάποιο φάντασμα που επινόησε η δεξιά ώστε να καταπνίξει κάθε απαίτηση για κοινωνική δικαιοσύνη, γράφει η Νάιμαν. Αντιθέτως, εάν οι φιλελεύθεροι αριστεροί δεν είναι ικανοί να κατονομάσουν την υπερβολή του woke, τότε όχι μόνο θα εξακολουθήσουν είναι πολιτικά άστεγοι, αλλά η σιωπή τους θα οδηγήσει όσους έχουν θολή πολιτική πυξίδα στην αγκαλιά της δεξιάς.

«Το γεγονός ότι οι δεξιοί πολιτικοί λένε τη λέξη woke σαν να φτύνουν, με περιφρόνηση, δεν πρέπει να μας εμποδίσει να την εξετάσουμε», αναφέρει στην εισαγωγή του βιβλίου της, προτού επιδοθεί στην εξονυχιστική εξέταση του φαινομένου. 

Και ποιο είναι το πιο προβεβλημένο παράδειγμα πολιτικού ο οποίος χλευάζει το woke;

IS: Μπορείτε να σκεφτείτε κάποια εξήγηση για τη νίκη του Τραμπ;

Το αποτέλεσμα των εκλογών φανερώνει εν πολλοίς το πόσο θυμωμένοι και αηδιασμένοι είναι οι Αμερικανοί με το στάτους κβο. Το βλέπεις και στην Ευρώπη, αλλά στις ΗΠΑ οι άνθρωποι έχουν φτάσει στο σημείο να λένε «δεν με νοιάζει, ας καούν όλα. Φέρτε κάποιον που θα καταστρέψει τα πάντα». Κι ο συνδυασμός του Τραμπ με τον Μασκ είναι ο συνδυασμός της απόλυτης καταστροφής. Προφανώς και πιστεύω ότι αυτό είναι τεράστιο λάθος, ότι είναι εντελώς παράλογο, αλλά πασχίζω να κατανοήσω τι συνέβη χωρίς να καταλήξω στο συμπέρασμα ότι λίγο πάνω από το 50% των ανθρώπων είναι ένα μάτσο ηλίθιοι φασίστες. Νομίζω ότι οφείλει κανείς να προσπαθήσει να τους καταλάβει. 

IS: Πιστεύετε ότι το woke κίνημα έπαιξε οποιονδήποτε ρόλο στο εκλογικό αποτέλεσμα;

Έπαιξε τεράστιο ρόλο. Πώς; Η καμπάνια του Τραμπ επένδυσε δεκάδες εκατομμύρια δολάρια σε μια αντι-τρανς διαφήμιση, την οποία έπαιζαν κυρίως στη διάρκεια των αγώνων φούτμπολ. Ξέρετε, σίγουρα, ποια διαφήμιση λέω – εκείνη που δείχνει την Κάμαλα Χάρις να λέει πως είναι υπέρ της πρόσβασης των τρανς που βρίσκονται σε ομοσπονδιακές φυλακές και κέντρα κράτησης παράτυπων μεταναστών σε επεμβάσεις επιβεβαίωσης φύλου.

Τι είχε συμβεί; Πότε το είχε πει αυτό η Χάρις και πώς; Κατά τη διάρκεια των προκριματικών εκλογών των Δημοκρατικών το 2019, η οργάνωση ACLU είχε στείλει στους υποψηφίους ένα ερωτηματολόγιο σχετικά με τα δικαιώματα των τρανς και σε σχετική ερώτηση, η Χάρις είχε πει ότι υποστήριζε την πρόσβαση σε χειρουργικές επεμβάσεις επαναπροσδιορισμού ή επιβεβαίωσης φύλου, για πρόσωπα που βρίσκονταν σε ομοσπονδιακές φυλακές ή κέντρα κράτησης παράτυπων μεταναστών.

Δυστυχώς ήταν βλακώδης η ερώτηση από το ACLU, μιλάμε για ένα θέμα που αφορά ελάχιστους ανθρώπους, αλλά αυτοί το έθεσαν σε προεκλογική περίοδο. Και φανταστείτε τώρα μια φτωχή γυναίκα που κάνει δυο δουλειές για να μεγαλώνει μόνη τα παιδιά της να βλέπει τη διαφήμιση και να σκέφτεται ότι αυτή δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα, αλλά οι φόροι της πάνε για επεμβάσεις επιβεβαίωσης φύλου στη φυλακή.

Ήταν πολύ βρώμικο εκ μέρους της καμπάνιας του Τραμπ να διαλέξουν αυτό το θέμα για τη διαφήμισή τους, αλλά έπιασε. Το 2,7% των ψηφοφόρων του δήλωσαν ότι πήραν την απόφασή τους μόνο με βάση αυτή τη διαφήμιση. Και δεν κέρδισε με διαφορά ούτε καν 2%. Το ποσοστό όλο και μικραίνει, καθώς η καταμέτρηση στις δυτικές Πολιτείες συνεχίζεται τώρα που μιλάμε. Είναι το πολύ 1,5%, δεν ήταν σαρωτική διαφορά όπως ισχυρίζεται.

Οπότε ναι, πόνταρε στο woke και του βγήκε. Παρόλο που η Κάμαλα Χάρις δεν έκανε woke καμπάνια, με κανέναν τρόπο. Δεν έδωσε έμφαση ούτε στην καταγωγή, ούτε στο φύλο της. Αλλά, οι άνθρωποι έχουν συνηθίσει να βλέπουν τους Δημοκρατικούς ως το κόμμα του woke.

IS: Γιατί τους βλέπουν σαν το κόμμα του woke, παρόλο που η Χάρις δεν επένδυσε καθόλου σε θέματα που θέτει το woke κίνημα;

Σας θυμίζω την καμπάνια της Χίλαρι Κλίντον, η οποία μιλούσε διαρκώς για το τι θα σήμαινε η νίκη της για τις γυναίκες. Αλλά θα σας δώσω ένα ακόμη παράδειγμα. Κατά τη διάρκεια της δικής του καμπάνιας το 2020, πριν από τις προκριματικές εκλογές στη Νότια Καρολάινα, όπου είναι υψηλό το ποσοστό των μαύρων ψηφοφόρων, ο Τζο Μπάιντεν είχε πει «θα είμαι ο πρώτος Πρόεδρος που θα διορίσει μαύρη γυναίκα στο Ανώτατο Δικαστήριο».

Θυμάμαι πόσο είχα εξοργιστεί με αυτό – διότι προφανώς είχε ήδη τότε αποφασίσει να διορίσει την Κετάντζι Μπράουν Τζάκσον για τις ικανότητές της. Δεν θα υπήρχε κανένας λόγος να σκεφτεί κανείς το αντίθετο. Αλλά μετά από αυτό που είπε, είναι βέβαιο ότι υπήρξαν ορισμένοι Ρεπουμπλικάνοι και διάφοροι ρατσιστές που άρχισαν να διαδίδουν ότι την διόρισε στο πλαίσιο της πολιτικής DEI [σ.σ.Διαφορετικότητα, Ισότητα, Συμπερίληψη]. Έτσι όπως την παρουσίασε, την υπονόμευσε.

Image

Αυτό είναι που έχει κουράσει τους ανθρώπους. Η έμφαση στους συμβολισμούς αντί για την ουσία. Η έμφαση στη γλώσσα και στους συμβολισμούς αντί για τα πραγματικά προβλήματα και τις αγωνίες των ανθρώπων. Σε αυτές τις εκλογές έγινε επιπλέον σαφές ότι η τάση των Δημοκρατικών να επενδύουν στην ταύτιση των ψηφοφόρων με τις φυλετικές τους ταυτότητες, είναι εντελώς εσφαλμένη.

IS: Νομίζω ότι αν ρωτούσε κανείς άλλους αριστερούς –εκτός από εσάς– θα έλεγαν ότι συμφωνούν με το woke κίνημα ή έστω δεν θα τολμούσαν να το αποκηρύξουν. Νομίζω ότι ακόμη και οι Ευρωπαίοι σοσιαλδημοκράτες δεν τολμούν να το αποκηρύξουν.

Ναι, ναι κι ακριβώς γι’ αυτό έγραψα αυτό το βιβλίο. Την πρώτη φορά που το παρουσίασα στις ΗΠΑ, πριν από περίπου ενάμιση χρόνο, έλεγα ότι προέκυψε από ιδιωτικές συζητήσεις που έκανα για το θέμα του woke, όπου όλοι χαμογελούσαν με κατανόηση και ένευαν, διότι όλοι φοβούνταν.

Αλλά να σας πω κάτι ακόμη πιο ενδιαφέρον. Πριν από έναν μήνα ήμουν στο Πανεπιστήμιο του Οχάιο, όπου συζητούσαμε για το βιβλίο. Μετά τη διάλεξη πήγα για φαγητό με μια παρέα από φοιτητές, οι οποίοι άρχισαν να παραπονούνται ότι οι καθηγητές τους είναι υπερβολικά woke. «Θα ήθελα επιτέλους να διαβάσω Ντίκενς χωρίς κάθε φορά να μου υπενθυμίζουν τι σήμαιναν οι ιδέες του για την αποικιοκρατική πολιτική», είπε μια φοιτήτρια. Μια άλλη έλεγε πως είχε βαρεθεί να επισημαίνει ο καθηγητής της ότι ο Σαίξπηρ δεν ήταν σημαντικότερος από άλλους συγγραφείς, ότι δεν υπήρχε κανένας λόγος να προτάσσεται ο Σαίξπηρ έναντι οποιουδήποτε άλλου συγγραφέα. Ήταν μια πολύ ενδιαφέρουσα συζήτηση.

Το ίδιο βράδυ έτρωγα με μια παρέα από καθηγητές τους. Οι οποίοι άρχισαν να παραπονούνται ότι οι φοιτητές τους είναι υπερβολικά woke κι ότι φοβούνται να μιλήσουν. Και τους λέω, ξέρετε, μάλλον πρέπει να αρχίσετε να συζητάτε μεταξύ σας. Είμαι σίγουρη ότι δεν θα συμφωνήσουν όλοι μεταξύ τους, αλλά υπάρχει μεγάλη δυσφορία με το woke.

IS: Εάν είχαμε μιλήσει πριν τις εκλογές, θα είχα ξεκινήσει από τον τίτλο του βιβλίου σας. Εσείς λέτε ότι η Αριστερά δεν είναι woke, αλλά η γενική εντύπωση είναι πως ταυτίζονται.

Ναι, ισχύει και νομίζω ότι τεράστιο λάθος να πιστεύεις ότι εάν είσαι αριστερός πρέπει να είσαι woke. Το woke τροφοδοτείται από παραδοσιακά αριστερά συναισθήματα, από την αρχή πως όταν υπάρχει αμφιβολία, στέκεσαι στο πλευρό του αδικημένου ή του καταπιεσμένου. Αλλά χωρίς να το συνειδητοποιούν, πολλοί άνθρωποι που είναι woke έχουν στην πραγματικότητα υιοθετήσει κάποιες πολύ αντιδραστικές ιδέες και θεωρίες που προέρχονται από τη δεξιά. Και κάποιους ισχυρισμούς που συναντά κανείς στην μετα-αποικιοκρατική θεωρία, που είναι σε μεγάλο βαθμό ταυτόσημη με το woke. Δεν πρόκειται, λοιπόν, για ένα γνήσια αριστερό κίνημα.

IS: Ποιες είναι αυτές οι αντιδραστικές ιδέες και θεωρίες της δεξιάς, που έχει ενστερνιστεί το woke κίνημα;

Η πρώτη είναι ο φυλετισμός, η ιδέα πως μπορεί κανείς να συνδεθεί πραγματικά και βαθιά μόνο με πρόσωπα της δικής του φυλής –όπως και αν προσδιορίζει κανείς τη φυλή– και ότι γι' αυτόν τον λόγο έχει υποχρεώσεις μόνο απέναντι σε αυτά τα πρόσωπα. Αυτή είναι μια δεξιά, παλιομοδίτικη αντίληψη, την οποία έχουν τώρα υιοθετήσει άνθρωποι που μιλούν για πολιτισμική ιδιοποίηση.

Αλλά τώρα το ονομάζουν πολιτικές ταυτότητας. Δεν χρησιμοποιώ αυτές τις λέξεις, διότι περιλαμβάνουν τον ισχυρισμό ότι οι θεμελιώδεις ταυτότητές μας είναι το βιολογικό φύλο μας και η εθνοτική μας καταγωγή. Το ενδιαφέρον είναι πως αυτά τα χαρακτηριστικά είναι εκείνα που μας καθιστούν περισσότερο ευάλωτους στις διακρίσεις, εκείνα για τα οποία δεν μπορείς να κάνεις τίποτε, διότι με αυτά γεννήθηκες.

Image

Εάν θέλεις να συστηθείς σε κάποιον του οποίου η γνώμη σε ενδιαφέρει, αρκεί να του πεις «είμαι μια λευκή γυναίκα»; Η αναγωγή σε αυτές τις φυλετικές ταυτότητες είναι ψευδής ως προς την πραγματική αίσθηση του ποιοι είμαστε και τι θέλουμε να είμαστε. Και ταυτόχρονα μας εμποδίζει από το να έχουμε βαθιά αλληλεγγύη με άλλους ανθρώπους. Μπορούμε μόνο να είμαστε σύμμαχοι κι αυτό δεν είναι καθόλου το ίδιο.

Ορισμένοι λένε ότι θα έπρεπε να συμπεριλάβει το woke και την ταξική ταυτότητα, οπότε σε αυτό έχω να πω ότι δεν πιστεύω ούτε στον ταξικό αναγωγισμό. Για μια σειρά από λόγους, αλλά έτσι κι αλλιώς δεν νομίζω ότι ο τρόπος που κατανοούσαμε τις τάξεις τον 19ο αιώνα ισχύει και σήμερα. Εξαρτάται η κοινωνική τάξη από την μόρφωση; Από τον πλούτο;

Για παράδειγμα, λέγεται από πολλούς ότι σε έναν βαθμό, αυτό που κινητοποιεί τον Τραμπ και τον κάνει να συμπεριφέρεται τόσο άθλια, έχει να κάνει με το γεγονός πως όσο πλούσιος και αν ήταν, τα μέλη της νεοϋορκέζικης ελίτ τον έβλεπαν πάντα σαν έναν χυδαίο, παρακατιανό από το Κουίνς, πως δεν κατάφερε ποτέ να τον πάρουν στα σοβαρά και να κερδίσει τον σεβασμό τους.

Η δεύτερη αντιδραστική ιδέα του woke για την οποία γράφω είναι ότι κάθε προσπάθεια για περισσότερη δικαιοσύνη είναι απλώς ένα μάτσο υποκρισίες. Και ότι αυτό που όλοι διεκδικούν είναι απλώς περισσότερη εξουσία. Όλο γι’ αυτό μιλάνε, ότι όλα περιστρέφονται γύρω από την εξουσία. Αυτή είναι μια δεξιά θεωρία την οποία όμως υποστήριξε ο Φουκό –αλλά είχε διατυπώσει και ο Καρλ Σμιτ– και την οποία συμμερίζονται και οι εξελικτικοί ψυχολόγοι, ενστερνιζόμενοι τη θεωρία για το εγωιστικό γονίδιο. Έχει μεγάλη επιρροή αυτή η θεωρία, αλλά σίγουρα δεν είναι αριστερή.

Μια γνήσια αριστερή θέαση των πραγμάτων θα ήταν πως μερικές φορές οι άνθρωποι είναι υποκριτές όταν ισχυρίζονται ότι ενεργούν για το κοινό καλό ή ότι υπηρετούν ηθικές αρχές ή το δίκαιο, ενώ στην πραγματικότητα θέλουν μόνο να κερδίσουν δύναμη κι εξουσία. Ναι, συμβαίνει αυτό. Αλλά καμιά φορά συμβαίνει να θέλουν οι άνθρωποι να κάνουν τον κόσμο καλύτερο και πιο δίκαιο. Αυτό είναι που κανονικά θέλει η αριστερά.

Και το τρίτο αντιδραστικό στοιχείο της woke ιδεολογίας είναι πως δεν αναγνωρίζουν ότι η πρόοδος είναι εφικτή. Διότι όταν επιμένουν ότι τίποτε δεν έχει αλλάξει, ότι  η πατριαρχία δεν έχει αλλάξει, ότι οι μαύροι Αμερικανοί ζουν ακόμη στην εποχή του Τζιμ Κρόου, τότε είναι σαν να λένε πως δεν έχουμε σημειώσει καμία πρόοδο. Με αυτήν την αντίληψη υπονομεύουν τις ίδιες τις προσπάθειές τους, πράγμα που έχω πειστεί ότι δεν κατανοούν.

IS: Έχουν γραφτεί πολλά για τις αντιδράσεις του woke κινήματος στην εισβολή της Χαμάς την 7η Οκτωβρίου. Eσείς έχετε γράψει ότι υπογραμμίζουν πώς η κακή θεωρία μπορεί να οδηγήσει σε τρομερή πράξη. Προσπαθώ να κατανοήσω πως ένα κίνημα που δίνει τόση έμφαση στην φυλετική ταυτότητα αντιμετώπισε με δυσπιστία και αδιαφορία τα σεξουαλικά εγκλήματα σε βάρος γυναικών.

Αυτή είναι μια περίπλοκη ιστορία, αλλά θα επιχειρήσω να την κάνω σχετικά απλή. Λοιπόν, το Ισραήλ, δυστυχώς, μετατοπίζεται εδώ και λίγα χρόνια όλο και δεξιότερα, με μια κυβέρνηση που έχει γίνει σχεδόν φασιστική – ή και φασιστική, αν λάβει κανείς υπόψη ότι ένα στέλεχός της έχει δηλώσει ότι χαίρεται όταν τον αποκαλούν φασίστα. Επιπλέον, βλέπει κανείς ότι η κυβέρνηση Νετανιάχου έχει καλλιεργήσει στενούς δεσμούς με όλες τις ακροδεξιές κυβερνήσεις στον κόσμο. Για μένα, που μεγάλωσα με την ιδέα πως οι Εβραίοι είναι παραδοσιακά αριστεροί, είναι πολύ επώδυνο να παρακολουθώ την πορεία του Ισραήλ.

Image

Μπορώ, λοιπόν, να καταλάβω ότι κάποιος που είναι 20 ετών βλέπει το Ισραήλ σαν δεξιό κράτος. Υπήρξε πάρα πολλή ηλιθιότητα στις αντιδράσεις του woke κινήματος μετά τις 7 Οκτωβρίου – μεταξύ των οποίων η ταύτιση των Εβραίων με τους λευκούς, και των Παλαιστινίων με τους μαύρους, ή του Ισραήλ με τον παγκόσμιο Βορρά και της Παλαιστίνης με τον παγκόσμιο Νότο.

Όλα αυτά δείχνουν πόσο μεγάλο είναι το έλλειμμα παιδείας, αλλά και ότι βλέπουν την πολιτική σαν έναν αθλητικό αγώνα ανάμεσα σε διαφορετικές φυλές. Υπάρχουν βίντεο όπου ρωτάνε τους διαδηλωτές σε ποιον ποταμό και σε ποια θάλασσα αναφέρονται κι αυτοί απαντούν τον Νείλο και την Μαύρη Θάλασσα. Κι αυτοί είναι φοιτητές. Υπήρξε, λοιπόν, τρομερή άγνοια και πολλή φυλετιστική βλακεία. 

Αλλά θέλω να προσθέσω ότι σήμερα, πάνω από έναν χρόνο μετά την 7η Οκτωβρίου, όσα κάνει το Ισραήλ στη Γάζα με απασχολούν πολύ περισσότερο από ό,τι οι αντιδράσεις του woke κινήματος.

IS: Έπαιξε και αυτό το θέμα έναν ρόλο στις εκλογές;

Νομίζω ναι – και θα έλεγα ότι υπάρχουν αρκετά στοιχεία που ενισχύουν τη γνώμη μου. Ένας ακόμη λόγος για τον οποίον η Χάρις έχασε ψήφους είναι πως δεν μπόρεσε να πάρει αποστάσεις από την πολιτική του Μπάιντεν για τη Γάζα. Κι αυτό δεν αφορά μόνο τις ψήφους των Αραβοαμερικανών του Μίσιγκαν.

Ξέρετε, μπορεί οι διαμαρτυρίες στα πανεπιστήμια να είχαν και αποχρώσεις αντισημιτισμού ή ηλιθιότητες όπως «οι Queer υπέρ της Χαμάς» κι άλλα παρόμοια, αλλά ήταν η μεγαλύτερη σειρά φοιτητικών διαδηλώσεων από την εποχή του πολέμου στο Βιετνάμ. Και νομίζω ότι το ζήτημα έχει φτάσει να έχει την ίδια βαρύτητα.

Image

Όταν ταξιδεύω, πια, όλοι με ρωτούν για αυτό το θέμα. Έχω γράψει εννέα βιβλία, κανένα από τα οποία δεν έχει σχέση με το Ισραήλ ή την Παλαιστίνη. Κι όμως, πάντα γι’ αυτό με ρωτάνε. Και δεν λέω πλέον –όπως άλλοι που είναι πρόθυμοι να υπερασπιστούν το Ισραήλ ό,τι κι αν κάνει– «γιατί δεν μιλάτε για το τι κάνει η Κίνα στους Ουιγούρους;» 

Ξέρετε γιατί πρέπει να επιμένουμε για το τι κάνει  το Ισραήλ; Επειδή το Ισραήλ ισχυρίζεται ότι είναι δημοκρατία, επειδή ισχυρίζεται ότι σέβεται το διεθνές δίκαιο και ο κόσμος τους παρακολουθεί.

IS: Γράφετε ότι το κίνημα Black Lives Matter –που είναι καθοριστικό για το woke– ξεκίνησε σαν ένα κίνημα που χαρακτηριζόταν από οικουμενικότητα, αλλά στην πορεία αυτό άλλαξε. Πώς συνέβη αυτό;

Έχουμε πολύ στέρεα στοιχεία που δείχνουν πως, όταν ξεκίνησαν οι διαδηλώσεις, το 55% των ανθρώπων που συμμετείχαν, εν μέσω της πανδημίας, αυτοπροσδιορίζονταν ως λευκοί. Δεν ξέρω μετά πώς ακριβώς συνέβη, αλλά ήταν προς το τέλος της διακυβέρνησης Τραμπ όταν άρχισαν όλο και περισσότερο να το παρουσιάζουν ως ένα κίνημα για τη μαύρη δύναμη, όχι ως κίνημα κοινωνικής δικαιοσύνης. Επίσης, την ίδια περίοδο σκοτώθηκε ένας λευκός διαδηλωτής, αλλά το όνομά του δεν μνημονεύθηκε. Μόνο τα μαύρα θύματα μνημονεύονταν.

Η ηγεσία του BLM έλεγε ότι οι λευκοί μπορούσαν να είναι σύμμαχοι των αγωνιστών του κινήματος. Αυτό είναι πολύ ενδιαφέρον – δεν είναι το ίδιο να είσαι σύμμαχος σε έναν κοινωνικό αγώνα. Παίρνω μέρος σε έναν κοινωνικό αγώνα επειδή νοιάζομαι για τη δικαιοσύνη, όχι επειδή νοιάζομαι πρωτίστως για τη φυλή μου. Νομίζω ότι ειδικά η γλώσσα που χρησιμοποιούσαν τα μέλη του BLM –τόσο οι μαύροι, όσο και οι λευκοί– μετέφερε το μήνυμα ότι οι λευκοί πρέπει να αφήσουν τους μαύρους να ηγηθούν, να μην γίνουν οι λευκοί σωτήρες, ότι όποιος προσπαθεί να είναι στην πρωτοπορία τέτοιων αγώνων έχει το σύνδρομο του λευκού σωτήρα.

Image

IS: Θα μπορούσε κανείς να απαντήσει πως το woke θέλει να πάρουν επιτέλους το τιμόνι εκείνοι που έως χθες ήταν στο περιθώριο.

Κι εγώ θα απαντούσα πως όταν δίνεις το τιμόνι σε μια γυναίκα ή έναν μαύρο λόγω της ταυτότητάς τους κι όχι λόγω των ικανοτήτων τους, στην πραγματικότητα υπονομεύεις και τις γυναίκες και τους μαύρους. Το βασικό κριτήριο για να εκδοθεί ένα βιβλίο ή για να βραβευτεί θα έπρεπε να είναι η ποιότητά του, οι ικανότητες σου, ή η αριστεία στον χώρο σου. Σε αντίθεση με ό,τι λέει εκείνος ο καθηγητής στο Οχάιο, μερικοί συγγραφείς είναι καλύτεροι από άλλους κι αυτό δεν έχει να κάνει με κάποια πρότυπα ειδικά των λευκών. Υπάρχουν πολλοί μαύροι Αμερικανοί που διαμαρτύρονται εναντίον του woke και λένε «κατεβάζετε τον πήχη για τους μαύρους».

IS: Θα απαντήσουν, όμως, ότι είναι προφανώς πιο εύκολο να κατακτήσει την αριστεία κάποιος που προέρχεται από την ανώτερη μεσαία τάξη κι έχει τελειώσει ένα Ivy League πανεπιστήμιο, παρά μια μαύρη γυναίκα από φτωχή μονογονεϊκή οικογένεια.

Ποτέ δεν μπορεί κανείς να ξέρει αρκετά για το παρελθόν του άλλου. Αλλά τι απαντώ; Πως αυτό είναι ένα επιχείρημα υπέρ της επένδυσης στην μόρφωση. Αυτό είναι ένα από τα σημαντικότερα πράγματα που μπορούμε να κάνουμε. Μου αρέσει πολύ να επαναλαμβάνω κάτι που έχει πει η Μαλάλα Γιουσαφζάι, ότι με τα χρήματα που ξοδεύονται παγκοσμίως για όπλα μέσα σε οκτώ ημέρες, θα μπορούσαμε να παρέχουμε σχολική εκπαίδευση σε όλα τα παιδιά του κόσμου για 12 χρόνια. 

Πρέπει, λοιπόν, να ρίξουμε λεφτά στην εκπαίδευση, όχι να κατεβάσουμε τον πήχη. Υπονομεύει τα επιτεύγματα των ανθρώπων που εργάζονται σκληρά και έχουν κάτι να πουν, ενώ επιβραβεύει κι αναδεικνύει τους μέτριους.

IS: Θέλω να επιμείνω λίγο ακόμη στους φοιτητές των Ivy League πανεπιστημίων που πρωτοστατούν στους αγώνες του woke κινήματος. Είναι συνήθως προνομιούχοι νέοι που μπορεί να έχουν κάποιες από τις ταυτότητες για τις οποίες αγωνίζεται το woke, αλλά σε γενικές γραμμές θα μπορούσαν σωστά να πουν ότι δίνουν αγώνα για πρόσωπα που δεν ανήκουν στη δική τους «φυλή», για πρόσωπα που δεν έχουν τα δικά τους προνόμια.

Πρώτα να διευκρινίσω κάτι – όσο μεγαλύτερο και καλύτερο είναι το πανεπιστήμιο, τόσο πλουσιότερο και τόσο μεγαλύτερες οι υποτροφίες. Εγώ σπούδασα στο Χάρβαρντ οκτώ χρόνια χωρίς να πληρώσω τίποτε. Πολλά από αυτά τα παιδιά έχουν υποτροφίες. Αλλά πέρα από αυτό, είναι αλήθεια ότι σε αυτά τα πανεπιστήμια συχνά οι λευκοί φοιτητές επιζητούν να σταθούν στο πλευρό των περιθωριοποιημένων, εν μέρει επειδή το να είσαι περιθωριοποιημένος, το να υιοθετείς μια ταυτότητα που παραδοσιακά είναι περιθωριοποιημένη, έχει γίνει πηγή νομιμοποίησης, έχει φτάσει να δίνει μια αίγλη.

Το καινούργιο μου βιβλίο, που ολοκληρώνω αυτόν τον καιρό, θα έχει θέμα τον ηρωισμό και τη θυματοποίηση. Νομίζω ότι εκεί παίζεται μέρος αυτού που συμβαίνει με το woke, αλλά είναι πολύ περίπλοκο. Θα επιχειρήσω να το εξηγήσω με συντομία. Νομίζω ότι για μερικές χιλιάδες χρόνια πιστεύαμε ότι ο ήρωας ήταν το υποκείμενο της ιστορίας – όποιος και αν ήταν ο ήρωας, δεν ήταν απαραίτητο να είναι στρατιωτικός ήρωας.

Κι έφτασε μια στιγμή, γύρω στα μέσα του περασμένου αιώνα, όπου συνειδητοποιήσαμε ότι έχουμε ξεχάσει τις φωνές των θυμάτων και ότι δικαιούνται και αυτές να ακουστούν. Καθοριστικό ρόλο σε αυτό έπαιξαν το Ολοκαύτωμα και οι αντιαποικιακοί απελευθερωτικοί αγώνες που συνέβησαν περίπου την ίδια εποχή. Να επισημάνω σε αυτό το σημείο, ότι η μετααποικιακή θεωρία δεν έχει καμία σχέση με τους αντιαποικιακούς αγώνες. Αυτή η διάκριση είναι πολύ σημαντική. Οπότε, οι άνθρωποι συνειδητοποίησαν ότι πρέπει επίσης να ακούσουμε τα θύματα, αλλά αυτό στην πορεία πήγε πολύ, πολύ μακριά.

IS: Έχετε γράψει ότι η πρώτη σας εκδότρια, στη Γαλλία, φοβήθηκε να βγάλει το βιβλίο με το σκεπτικό ότι θα μπορούσε να βοηθήσει την ακροδεξιά. Σε λίγους μήνες η Γερμανία, όπου ζείτε, πάει σε εκλογές. Έχει νόημα τώρα η κριτική στο woke;

Εάν η ίδια η αριστερά δεν ασκήσει κριτική στις woke τάσεις, τότε θα το κάνει για λογαριασμό της η δεξιά. Και θα είναι πολύ, πολύ άσχημο. Νομίζω ότι δεν χρειάζεται άλλη απόδειξη – κοιτάξτε την φρικτή, αντι-τρανς διαφήμιση της καμπάνιας του Τραμπ.