ΕΡΕΥΝΑ: ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΛΙΓΝΙΤΗ

Σε όλη την Ευρώπη, ο άνθρακας οδεύει προς την έξοδο. Καταναλωτές και περιβαλλοντικές οργανώσεις ελπίζουν ότι το πέρασμα στην καθαρή ενέργεια θα μεριμνήσει για τη διατήρηση των θέσεων εργασίας και την καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας. ΕΕ και κράτη-μέλη δεν έχουν καταλήξει στις λεπτομέρειες της μετάβασης – και τα άλυτα προβλήματα είναι πολλά. Αυτό είναι το τελευταίο μέρος της μεγάλης έρευνας των The Manifold και Γιουστίνα Πιτσκάτοφσκα με τίτλο «Το τέλος του λιγνίτη».

Επί σειρά ετών, η Πολωνία και η Ελλάδα επιχείρησαν να διασώσουν τη λιγνιτική ηλεκτροπαραγωγή τους. Ευρωπαϊκές πολιτικές και πιέσεις της αγοράς, άλλοτε ανέκοψαν και άλλοτε ευνόησαν τις προσπάθειές τους. Τώρα, αυτή η ιστορία τελειώνει απότομα και οι δύο χώρες βγαίνουν ηττημένες.

Εκτός από περιβαλλοντικά επιζήμια και πλέον οικονομικά ασύμφορη, η λιγνιτική ηλεκτροπαραγωγή είναι και κάτι ακόμα: το βασικό μέσο με το οποίο η ΔΕΗ δέσποζε στην αγορά ενέργειας, με πολλές κατηγορίες να τη συνοδεύουν για κατάχρηση αυτής της θέσης. Τώρα, ενόψει των αλλαγών στην αγορά και της μείωσης της επιρροής των λιγνιτικών μονάδων στην παραγωγή, η κυρίαρχη θέση περνάει σταδιακά στον ιδιωτικό τομέα, όπου μένει να απαντηθεί εάν οι εξαγγελίες περί ελεύθερου ανταγωνισμού θα ισχύσουν ή θα καταστούν κενό γράμμα.

Όταν αποφασίστηκε η κατασκευή μιας υπερσύγχρονης λιγνιτικής μονάδας στον ελληνικό βορρά, το ενεργειακό μέλλον της χώρας προδιαγραφόταν διαφορετικό. Σήμερα, το φαραωνικό έργο κόστους €1,4 δισ. πλησιάζει την ολοκλήρωσή του, αλλά ο στόχος της οικονομικής βιωσιμότητάς του φαίνεται ανέφικτος, ενώ παρατείνει την εξάρτηση της Ελλάδας από τον λιγνίτη. Για όποιον δεν εθελοτυφλούσε, ωστόσο, τα προμηνύματα αυτού του αδιεξόδου ήταν ορατά, πριν ακόμα ξεκινήσει η κατασκευή της μονάδας.

Το inside story παρουσιάζει την έρευνα της σύμπραξης δημοσιογράφων από δύο χώρες, την Ελλάδα και την Πολωνία. Οι χώρες επιλέχθηκαν για την κοινή τους στάση απέναντι στους περιβαλλοντικούς στόχους που έθετε κατά καιρούς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την αφοσίωσή τους στα ορυκτά καύσιμα.