Ο ζωγράφος που είδε τα έργα του να καίγονται, μαζί με τη Σμύρνη
Ήταν εκεί, με το καβαλέτο και τα χρώματά του, ένας ζωγράφος ανάμεσα στους στρατιώτες της Στρατιάς της Μικράς Ασίας. Ζωγράφισε σκηνές που εκτυλίσσονταν στους στρατώνες, αλλά βγήκε και εκτός, απεικόνιζε τζαμιά, κρήνες και τοπία στη γη της Ιωνίας. Είδε τη Σμύρνη να φλέγεται και μαζί της πεντακόσιους πίνακές του να γίνονται στάχτη.
Ο Σπύρος Παπαλουκάς εξελίχθηκε σε έναν εκ των σημαντικών δημιουργών των αρχών του 20ού αιώνα, που συνέβαλαν στην αναμόρφωση και τον εκσυγχρονισμό της ελληνικής ζωγραφικής. Σε αντίθεση με την περίοδο της Αίγινας, της Σαλαμίνας και φυσικά την Αθωνική, η περίοδος της Μικράς Ασίας παραμένει εν πολλοίς άγνωστη. Κάποια προσχέδια μόνο σώθηκαν, κι αυτά δεν γνωρίζουμε αν τα είχε ζωγραφίσει τότε, ή εκ των υστέρων από μνήμης. Κάποια από αυτά τα άγνωστα έργα του εκτίθενται στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών στη Θεσσαλονίκη μέχρι και τις 2 Απριλίου, στην έκθεση «Ξεριζωμοί, 1922-2022. Μαρτυρίες μέσα από την Τέχνη».
Ο Παπαλουκάς γεννήθηκε στην κωμόπολη Δεσφίνα της Παρνασσίδος το 1892. Ο ναυτικός πατέρας του πέθανε σε νεαρή ηλικία, αφήνοντας πέντε ορφανά, μεταξύ αυτών και τον εξάχρονο Σπύρο. Αν και ο Παπαλουκάς φαίνεται να φοίτησε από το 1900-1906 στο δημοτικό της πατρίδας του,