Ο εαυτός στην άνοια δεν χάνεται και μπορεί να προσεγγιστεί με φροντίδα

Πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι η μνήμη αποτελεί το θεμέλιο πάνω στο οποίο οικοδομείται μια σταθερή αίσθηση του εαυτού. Η αυτοβιογραφική μας μνήμη, ειδικότερα, φαίνεται να είναι ζωτικής σημασίας για να πλέξουμε μια ιστορία ζωής που γεφυρώνει το παρελθόν και το παρόν και μας επιτρέπει να συναγάγουμε το πώς μπορεί να εξελιχθεί το μέλλον, και όλα αυτά στο πλαίσιο μιας ουσιαστικής και συνεκτικής αφήγησης. Τι συμβαίνει λοιπόν όταν το μωσαϊκό της μνήμης αρχίζει να ξεφτίζει και χάνουμε την πρόσβαση σε καθοριστικές αναμνήσεις από το παρελθόν;

Μια τέτοια βαθιά απώλεια μνήμης είναι η πραγματικότητα για εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως, που ζουν με άνοια που προκαλείται από τη νόσο Αλτσχάιμερ και άλλες νευροεκφυλιστικές ασθένειες. Ύπουλη στην εξέλιξή της, η νόσος Αλτσχάιμερ επηρεάζει αρχικά την κωδικοποίηση και την αποθήκευση νέων εμπειριών και εκδηλώνεται με φαινομενικά αθώα κενά μνήμης, όπως το να ξεχνάμε πρόσφατες συζητήσεις ή να μην τηρούμε τα ραντεβού μας. Με την πάροδο του χρόνου, ωστόσο, οι αλλαγές αυτές γίνονται πιο έντονες, με το άτομο να ξεχνά σημαντικές πρόσφατες εμπειρίες και γεγονότα. Σταδιακά, καθώς η νόσος εξαπλώνεται, επηρεάζονται πιο μακρινές αναμνήσεις, οδηγώντας σε αποσπασματική ανάκληση γεγονότων που μας έχουν καθορίσει, όπως η ημέρα του γάμου ή η γέννηση των παιδιών μας.

Η άποψη ότι χωρίς τις αναμνήσεις μας δεν είμαστε πλέον ο εαυτός μας είναι διάχυτη και έχει οδηγήσει στη χρήση στιγματιστικών εκφράσεων, ακόμη και στο πλαίσιο της φροντίδας της άνοιας, όπως «απώλεια», «αποσύνθεση» και «ανάρμοστη (σ.σ.: συμπεριφορά)». Εξακολουθεί να υπάρχει μια ανυποχώρητη αντίληψη ότι παράλληλα με την προοδευτική παθολογική επίθεση στον εγκέφαλο συντελείται η αναπόφευκτη απώλεια της προσωπικότητας, που μοιάζει με έναν «ζωντανό θάνατο».