Ο μοναδικός Έλληνας που έγραψε μέσα από το Άουσβιτς

Αφού άδειασε την ψυχή του σε μερικές σελίδες χαρτί, ο κρατούμενος στο Άουσβιτς Μαρσέλ Νατζαρή έκρυψε το χειρόγραφό του σε ένα γυάλινο παγούρι, το τύλιξε σε μια δερμάτινη τσάντα και το έθαψε στον περίβολο του Κρεματορίου ΙΙΙ, κάτω από το ίδιο χώμα που έγινε ο τάφος ενός εκατομμυρίου ανθρώπων.

Εκεί παρέμεινε μέχρι τον Οκτώβριο του 1980, οπότε μία ανασκαφή το έφερε στην επιφάνεια. Από τις 13 συνολικά σελίδες ούτε το ένα δέκατο δεν μπορούσε να αναγνωσθεί. Χρειάστηκε να περάσουν άλλα 37 χρόνια από τότε που ξεθάφτηκαν και 73 από τότε που γράφτηκαν, για να αποκωδικοποιηθούν στο 90%.

H ανατριχιαστική μαρτυρία του Μαρσέλ Νατζαρή ακούστηκε για πρώτη φορά στην γενέτειρά του Θεσσαλονίκη, στο φετινό μνημόσυνο για τα θύματα του Ολοκαυτώματος.

Sonderkommando, οι τραγικοί

Ο Νατζαρή ήταν Ζόντερκομαντο στο Άουσβιτς. Επρόκειτο για ομάδες κρατουμένων, κυρίως Εβραίων, που ήταν επιφορτισμένες με την προετοιμασία των θαλάμων αερίων, τη συγκομιδή και την αποτέφρωση των πτωμάτων. Οι άνδρες αυτοί αποτελούσαν τις τραγικότερες ίσως φυσιογνωμίες μέσα στο Άουσβιτς, γιατί γνώριζαν το μυστικό των κρεματορίων αλλά και τη δική τους τύχη: ήξεραν πως μετά από σύντομο χρονικό διάστημα θα εκτελούνταν και οι ίδιοι, καθώς οι