Ο χρυσός καρπός της Μεσογείου

«Η Μεσόγειος αρχίζει από εκεί που φυτρώνουν οι πρώτες ελιές στον Βορρά και τελειώνει εκεί, που αρχίζουν να εμφανίζονται τα πρώτα δάση με φοίνικες στην Αφρικανική ήπειρο». Είναι ο σπουδαίος Γάλλος ιστορικός Φερνάν Μπροντέλ, που διατυπώνει στο εμβληματικό έργο του «Μεσόγειος» αυτή τη θέση, η οποία θα διακατέχει έκτοτε κάθε προσπάθεια διαφορετικής προσέγγισης της ιστορίας της Μεσογείου και των λαών της. Και παρ’ ότι αποδέχεται ο ίδιος την πολυμορφία και τη «μεγαλειώδη και πολυτάραχη ζωή της», βλέπει την ελιά και το λάδι να αποτελούν σε βάθος χιλιετιών τον συνεκτικό κρίκο για τους ανθρώπους που ζουν γύρω από αυτήν την κλειστή, γόνιμη σε πολιτισμούς θάλασσα. Πράγματι, η μακραίωνη παρουσία της ελιάς έχει σημαδέψει το τοπίο αλλά και την καθημερινή πνευματική, θρησκευτική και κοινωνική ζωή των ανθρώπων της από τον Στράβωνα αποκαλούμενης «εντός και καθ’ ημάς θάλασσας».

«Ποτέ μου δεν είδα να φυτρώνει τέτοιο δέντρο, ούτε στης Ασίας τη γη ούτε στου Πέλοπα το μεγάλο δωρικό νησί. Δέντρο αήττητο, δέντρο που ξαναγεννιέται από τη ρίζα του, τρόμος και φόβος των εχθρικών δοράτων, μεγαλώνει σε τούτη εδώ τη χώρα. Είναι η ελιά με τα γλαυκά τα φύλλα, τροφός των παιδιών», λέει άλλωστε ο Σοφοκλής στον Οιδί