Εστρόγκο Ναχάμα, Θεσσαλονίκη 1918 - Βερολίνο 2000: Ο Τραγουδιστής του Άουσβιτς

Συνάντησα το όνομα του Εστρόγκο Ναχάμα εντελώς τυχαία, διαβάζοντας ένα άρθρο στο οποίο αναφερόταν η Τοπογραφία του Τρόμου, το μουσείο της Niederkirchnerstrasse του Βερολίνου. Είναι ένας εκθεσιακός χώρος που τεκμηριώνει τη ναζιστική φρίκη, χτισμένος στο σημείο όπου είχαν την έδρα τους η Γκεστάπο και τα Ες Ες, τα κτίρια των οποίων καταστράφηκαν το 1945. Το σεφαραδίτικο όνομα του διευθυντή του μουσείου, του Δρα Αντρέας Ναχάμα, κίνησε την περιέργειά μου. Στην Γερμανία, οι περισσότεροι Εβραίοι είναι Ασκεναζίμ· προέρχονται από τα στετλ της Κεντρικής Ευρώπης και όχι από τις πολύβουες φτωχικές συνοικίες του Νότου, ανάμεσα στις οποίες και η Θεσσαλονίκη, της οποίας η σεφαραδίτικη κοινότητα θεωρείται από τις πιο σημαντικές στον κόσμο. Πώς άραγε είχε βρεθεί ένας Εβραίος με σεφαραδίτικο επώνυμο στη γερμανική πρωτεύουσα; Η δημοσιογραφική μου περιέργεια ερεθίστηκε: θέλησα να διερευνήσω την διαδρομή του. Αλλά αντί να ανακαλύψω απλώς μια οικογενειακή ιστορία ή μια προσωπική περιπέτεια, είδα να ξετυλίγεται μπροστά μου ένα κομμάτι από την ιστορία της πατρίδας μου. Όπως αποδείχτηκε, ο Αντρέας ήταν ο γιος ενός Έλληνα, ενός Σεφαραδίτη από την Θεσσαλονίκη, του Εστρόγκο Ναχάμα.

Η ιστορία του δεν διαφέρει πολύ από εκείνες των ομόθρησκών του, των Εβραίων που ξεριζώθηκαν από τις εστίες τους στη Θεσσαλονίκη, εκτοπίστηκαν σε κάποιο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης και, είτε δεν επέστρεψαν ποτέ, είτε ξαναγύρισαν σε μια πόλη που δεν θύμιζε σε τίποτε εκείνη που πριν από λίγα χρόνια είχαν εγκαταλείψει, μια πόλη που τους έδιωχνε, αφού είχε πρώτα φροντίσει να διαγράψει τα περισσότερα απ’ όσα θύμιζαν την γόνιμη παρουσία τους στον τόπο.