Αν δεν χρειαζόταν να αδειάσει κάποια στιγμή –εύλογα– η αίθουσα «Γεώργιος Καράντζας» της ΕΣΗΕΑ, που φιλοξένησε την πρώτη δημόσια εκδήλωση του inside story για τις τηλεφωνικές παρακολουθήσεις μετά από 16 μήνες έρευνας και δημοσιεύσεων, πιθανότατα θα ήμασταν εκεί ως το πρωί, απαντώντας στις ερωτήσεις ενός κοινού που έδειξε πως ήθελε να κατανοήσει σε βάθος όλες τις πτυχές του θέματος.
Ομιλητές στην εκδήλωση ήταν οι: Άρτεμις Σίφορντ, πρώην μανατζερ της ΜΕΤΑ (μητρικής εταιρείας του facebook) σε θέματα πολιτικής κυβερνοασφαλείας, θύμα παρακολούθησης, τόσο παράνομης με το λογισμικό Predator, όσο και «νόμιμης», με επισύνδεση από την ΕΥΠ, ο Ζαχαρίας Κεσσές, δικηγόρος Αθηνών, συνήγορος θυμάτων του Predator στην Ελλάδα και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και η Κατερίνα Παπανικολάου, μέλος της ανεξάρτητης Αρχής Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (ΑΔΑΕ), που αποδείχθηκε το κύριο θεσμικό αντίβαρο στην υπόθεση των υποκλοπών. Τον συντονισμό έκανε η αρχισυντάκτρια του inside story, Κατερίνα Λομβαρδέα.
Προτού ξεκινήσουν οι ομιλίες, παρακολουθήσαμε το βιντεοσκοπημένο μήνυμα της ευρωβουλευτή και εισηγήτριας της επιτροπής PEGA του ευρωκοινοβουλίου για τις υποκλοπές, Σόφι ιν 'τ Βελντ.
Μεταξύ άλλων, η κ. ιν 'τ Βελντ μας ενημέρωσε πως με την επιτροπή PEGA «πλησιάζουμε στην ολοκλήρωση της δουλειάς μας. Θα έχουμε την πρώτη ψηφοφορία στις 8 Μαΐου που θα αφορά όλο το πακέτο, δηλαδή την έκθεση για την υπόθεση και προτάσεις πολιτικής για το μέλλον». Για άλλη μια φορά η ολλανδή ευρωβουλευτής –που έχει αναδειχθεί σε κεντρικό πρόσωπο στη μάχη που γίνεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τη ρύθμιση των λογισμικών παράνομης παρακολούθησης– κατέκρινε τη στάση των οργάνων και των χωρών της ΕΕ στο θέμα της κατάχρησης του spyware: «Βλέπουμε ότι η Κομισιόν λέει ότι δεν μπορεί να κάνει κάτι, γιατί δεν είναι ευρωπαϊκή αρμοδιότητα. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο από την άλλη δεν θέλει το Ευρωκοινοβούλιο να κάνει ερωτήσεις. Η Europol δεν θέλει να μπει, γιατί φοβάται την αντίδραση των κυβερνήσεων. Άρα λοιπόν οι χώρες από τη μία επωφελούνται ως μέλη της ΕΕ, της ενιαίας αγοράς, της ζώνης Σένγκεν, από το γεγονός ότι η βιομηχανία των spyware βρίσκεται στην ΕΕ που έχει καλή φήμη και από την άλλη όταν υπάρχει έλεγχος για την κατάχρηση των spyware ή για τις παράνομες εξαγωγές τότε κλείνουν τις πόρτες και δεν επιτρέπουν ελέγχους κι έρευνες γιατί πρόκειται για ζητήματα εθνικής ασφάλειας». Κατέληξε «βγάζοντας το καπέλο» στους δημοσιογράφους «που δούλευαν κόντρα στο ρεύμα, κάτω από ισχυρή πίεση, με πολύ λίγη στήριξη κι ενώ συχνά δέχονταν επιθέσεις όταν αποκάλυπταν οποιαδήποτε αδικία. Χωρίς αυτές και αυτούς τους δημοσιογράφους και τις ΜΚΟ, ερευνητές και ακαδημαϊκούς, όλα αυτά δεν θα είχαν γίνει. Οπότε συνεχίστε να μας τροφοδοτείτε με πληροφορίες γιατί η δουλειά μας δεν θα σταματήσει με το πέρας της ψηφοφορίας».
Κάποια από όσα ειπώθηκαν εχθές το βράδυ ακούγονται για πρώτη φορά δημόσια, και ορισμένα έχουν ειπωθεί ξανά, αλλά έχουν μεγάλη βαρύτητα. Παραθέτουμε εδώ τις «ειδήσεις» που βγήκαν από την εκδήλωση.
Ζαχαρίας Κεσσές: «Εμείς από την έρευνα που έχουμε κάνει μπορούμε να το θέσουμε ως εξής: Δεδομένα, το Predator βρήκε γόνιμο έδαφος και άνθισε στις αυλές πολλών υπουργείων. Αυτά τα γόνιμα εδάφη δεν υπάρχουν πλέον. Η δραστηριότητα, η δράση του Predator στην Ελλάδα έχει σαφέστατα περιοριστεί. Δεν ξέρουμε αν έχει εξαφανιστεί, αλλά αυτοί οι άνθρωποι που κυκλοφορούσαν στον ελληνικό χώρο δεν υπάρχουν πλέον εδώ. Τους αναζητά και η ελληνική δικαιοσύνη».
Ακόμα, ο κ. Κεσσές ρωτήθηκε από τον δικηγόρο Θανάση Καμπαγιάννη τα εξής: «Έχετε την αίσθηση ότι η εξέταση για την οποία ακούμε (σ.σ.: των μηνύσεων που έκαναν τα θύματα των παρακολουθήσεων), που γίνεται ενώπιον της εισαγγελέα Πρωτοδικών, πηγαίνει προς την απαγγελία κακουργηματικών αδικημάτων ή πλημελληματικών; Αυτό σας το ρωτάω γιατί είναι προφανής ο λόγος. Κακουργηματικά αδικήματα: παραγραφή 15ετής. Πλημελληματικά αδικήματα, παραγραφή 5ετής».
Και απάντησε: «Οφείλω να το πω, ότι η εισαγγελία αυτή τη στιγμή διεκπεραιώνει μία πολυεπίπεδη έρευνα με διακρατική συνεργασία, η οποία μάλιστα είναι και πιλοτική, διότι δεν υπάρχει προηγούμενο και θα δημιουργήσει ένα ερευνητικό προηγούμενο. Διενεργείται με έναν τέτοιο τρόπο που είμαι σε θέση να μοιραστώ μαζί σας την άποψή μου ότι δεν υπάρχει περίπτωση να μην έχει αποτέλεσμα. Όσον αφορά τις πράξεις οι οποίες ερευνώνται, είναι σίγουρα κακουργηματικές, σχετιζόμενες με τη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος, αλλά και τις κακουργηματικές περιπτώσεις οι οποίες προβλέπονται στον κανονισμό για τα προσωπικά δεδομένα».
Νίκος Ανδρουλάκης, αρχηγός ΠΑΣΟΚ: «Θέλω να ευχαριστήσω τον Τάσο Τέλλογλου και το inside story και τις ανεξάρτητες αρχές –οι οποίες δεν μπορεί να λέτε ότι όλοι είναι το ίδιο– που υπάρχουν σήμερα και διασφαλίζουν τα στοιχειώδη στην χώρα μας. Έγιναν το 2003 και έχουμε χρέος να τις ενισχύσουμε περαιτέρω παρά να τους επιτιθέμεθα. Χαίρομαι ακόμα που η δημοσιογραφία, η πραγματική ανεξάρτητη δημοσιογραφία, δεν έκανε σύγκριση του ποιος είναι στην κυβέρνηση, ο ένας ή ο άλλος· είτε την προηγούμενη περίοδο είτε τώρα, έχουν κρατήσει μια σθεναρή στάση για τα θέματα διαφάνειας. Και θέλω πραγματικά να σας πω ότι αν το ΠΑΣΟΚ συμμετάσχει στην κυβέρνηση, το είπα και σήμερα στο Φόρουμ των Δελφών, θα είναι σημείο προγραμματικής σύγκλισης να γίνει εκ νέου Εξεταστική Επιτροπή όπου δεν θα μπορεί κανείς να επικαλεστεί καταχρηστικά το απόρρητο. Και δεύτερο σημείο, θα αλλάξει ο νόμος ενημέρωσης των θυμάτων (σ.σ.: που προσφεύγουν στην ΑΔΑΕ προκειμένου να μάθουν εάν έχουν παρακολουθηθεί, τα οποία με βάση τον νόμο του Δεκεμβρίου 2022 που ισχύει πρέπει να περιμένουν μία τριετία, μέχρι να αποφασιστεί εάν θα ενημερωθούν) και αυτό είναι μια δέσμευση της παράταξής μας.
Άρτεμις Σίφορντ: «Εμένα με παίρνουν τηλέφωνο από το Σίλικον Βάλει εταιρείες –γιατι εκεί είναι ο χώρος μου– και με ρωτάνε: “Η Ελλάδα κάνει εταιρική κατασκοπεία; Να μην στείλουμε τους εργαζόμενούς μας στην Ελλάδα, να τους απαγορεύουμε να δουλεύουν από εκεί;”. Θέλουν να μας βάλουν σε λίστες! Εγώ τους λέω “όχι, δεν είναι έτσι”. Αλλά δεν το ξέρουν. Βλέπουν στους New York Times ότι ένας αμερικάνος πολίτης που δούλευε σε μεγάλη εταιρεία, στη ΜΕΤΑ, είπε ότι κατασκοπεύεται στην Ελλάδα. Αυτό το πράγμα λοιπόν έχει δευτερογενείς επιπτώσεις πολύ περισσότερες από τις πρωτογενείς επιπτώσεις σε εμένα, ή στον κύριο Κουκάκη ή στον κύριο Ανδρουλάκη και τους λοιπούς».
Κατερίνα Παπανικολάου: «Το πιο σημαντικό από όλα είναι ότι σήμερα που μιλάμε ακόμη δεν έχει προβλεφθεί στον νόμο η υποχρέωση παράθεσης αιτιολογίας (σ.σ.: για την άρση του απορρήτου ενός ατόμου προκειμένου να παρακολουθηθούν οι επικοινωνίες του από τις κρατικές αρχές). Δηλαδή και ο πρώτος και ο δεύτερος εισαγγελικός λειτουργός (σ.σ.: που εγκρίνουν τις παρακολουθήσεις) πουθενά δεν εξηγούν για ποιο λόγο έκριναν ότι τα πραγματικά περιστατικά που έθεσε υπόψη τους η ΕΥΠ –ή όποια άλλη υπηρεσία εκτιμά για λόγους εθνικής ασφάλειας ότι πρέπει να αρθεί το απόρρητο– είναι τέτοια που αξίζουν να θυσιαστεί το απολύτως απαραβίαστο δικαίωμα, το επικοινωνιακό απόρρητο, χάριν της εθνικής ασφάλειας.
Έχει όμως πολύ μεγάλη σημασία στο κράτος δικαίου, προκειμένου να γίνει κατανοητός ο τρόπος που εφαρμόστηκε η αρχή της αναλογικότητας, η δικαστική αυτή κρίση να αποτυπώνεται. Εδώ περίπου η πραγματικότητα που ισχύει σε εμάς σήμερα σε σχέση με την άρση του απορρήτου είναι ότι πρόκειται για την εκτίμηση ενός εισαγγελέα που παραμένει αποκλειστικά και μόνο ένα διανόημα στη δική του σκέψη. Δεν υπάρχει πουθενά αποτυπωμένο. Κανείς ποτέ δεν θα μάθει ποιος ήταν αυτός ο λόγος. Άρα λοιπόν αυτό παραμένει ως πρόβλημα.
Το να γνωρίζουμε για ποιους λόγους έχει αποφασιστεί κάθε διάταξη άρσης του απορρήτου, πιστέψτε με είναι η απόλυτη μεταρρύθμιση, είναι άλλος κόσμος, άλλη εποχή: η αιτιολογία στο κράτος δικαίου. Κάθε φορά που περιορίζεται ένα δικαίωμα, επειδή είναι μια δυσμενής εξέλιξη αυτή σε σχέση με τον κανονιστικό πυρήνα του δικαιώματος, θα πρέπει να αιτιολογείται, λένε οι αρχές του κράτους δικαίου, με τρόπο ειδικό συγκεκριμένο και εμπεριστατωμένο. Ελάτε να μου πείτε εάν πρέπει ο εισαγγελικός λειτουργός με ειδικό και συγκεκριμένο τρόπο να αιτιολογήσει τα θεματα της εθνικής ασφάλειας, πόσο εύκολο θα είναι να γίνονται καταχρηστικές άρσεις του απορρήτου – η λύση είναι αυτή».
Στέφανος Γκρίτζαλης, μέλος Ολομέλειας ΑΔΑΕ: «Περιμένουμε την Κοινή Υπουργική Απόφαση με σκοπό να βρούμε έναν τρόπο όλα τα βουλεύματα που εκδίδονται για τα εγκλήματα, να μας έρχονται σε ψηφιακή μορφή. Δεν έχει γίνει εφικτό στην παρούσα φάση, δεν έχει ικανοποιηθεί το πιεστικό αίτημα της ΑΔΑΕ και οι επανειλημμένες οχλήσεις που έχουν γίνει για επιτάχυνση της διαδικασίας. Δηλαδή σήμερα, αν έρθει μια διάταξη για εθνική ασφάλεια ή για κακούργημα, θα είναι σε χαρτί με εκείνον τον υπέροχο κίτρινο φάκελο, που θα τον φέρει για λόγους ασφαλείας κάποιος κλητήρας – υπολογίστε και το κόστος».
Κατερίνα Λομβαρδέα: «Θέλετε να μας πείτε δυο λόγια για τους τρόπους με τους οποίους θα σας έλυνε τα χέρια η ύπαρξη ψηφιακού αρχείου στην ΑΔΑΕ;»
Στέφανος Γκρίτζαλης: «Κοιτάξτε, όταν τελειώσει η 31/12 κάποιου έτους, την επόμενη μέρα θα μπορούσαμε να έχουμε έτοιμες τις εκθέσεις με στατιστική επεξεργασία σε ό,τι ερώτημα μπορείτε να φανταστείτε. Δηλαδή πυκνότητα έκδοσης διατάξεων για κακουργήματα ανά νομό στην Ελλάδα, πόσες διατάξεις για εθνική ασφάλεια εκδίδονται και σε ποιους μήνες από την Αντιτρομοκρατική και πόσες από την ΕΥΠ και άλλα. Το να έχουμε όλες τις διατάξεις όπως τις θέλουμε, δηλαδή να έχουμε τα στοιχεία απευθείας ψηφιοποιημένα στην πηγή και να μας έρχονται ηλεκτρονικά, θα μπορούμε να έχουμε οποιαδήποτε στατιστική επεξεργασία θέλετε, με έναν απλούστατο τρόπο που θα διαρκεί μία ημέρα. Δεν θα χρειαζόμαστε αποθηκευτικούς χώρους, δεν θα χρειαζόμαστε τροφή για ποντίκια, αν θέλουμε να τα εκτρέφουμε έχουμε άλλον τρόπο να τα ταίζουμε... Μπορούμε να δίνουμε εξαιρετική πληροφόρηση εν είδει λογοδοσίας στην Επιτροπή της Βουλής στην οποίαν οφείλουμε να απευθυνθούμε. Όσο δεν υπάρχει ψηφιακό αρχείο στην ΑΔΑΕ, ωφελείται όποιος δεν επιθυμεί να υπάρχει στατιστική επεξεργασία και ενημέρωση της Βουλής, και δια της Βουλής των πολιτών».
Μερικά από τα άρθρα μας για τα οποία είμαστε περήφανοι!
Γραφτείτε συνδρομητές και διαβάστε καθημερινά ένα νέο long read που αξίζει τον χρόνο σας. Μετράμε ήδη πάνω από 3.000 ιστορίες. Θα σας γίνει συνήθεια.
Σχόλια