Οι ευρωπαϊκοί φάκελοι που κινδυνεύουν από μία άνοδο της ακροδεξιάς

Η δυσκολία με την οποίαν πέρασε τον περασμένο Φεβρουάριο από την Ευρωβουλή ο νόμος για την αποκατάσταση της φύσης (nature restoration law) είναι για πολλούς η προοικονομία του πόσο κοπιαστικά θα είναι τα πράγματα, εάν οι εκλογές φέρουν άνοδο της ακροδεξιάς και συμπλεύσεις της με τη δεξιά. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, οι συντηρητικοί (ECR-ΕΣΜ) και το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) προσπάθησαν να σταματήσουν το νομοσχέδιο στην επιτροπή για το Περιβάλλον ENVI, κάτι που αποφεύχθηκε οριακά (44 ψήφοι υπερ - 44 κατά), αλλά ενέτεινε τον φόβο για αναχαίτισή του από το Κοινοβούλιο. Προς ανακούφιση πολλών, πέρασε τελικά με μικρή πλειοψηφία.

Τη στιγμή που η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δεν αρνείται το ενδεχόμενο συνεργασίας με τους συντηρητικούς την επόμενη πενταετία και οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η ακροδεξιά κερδίζει έδαφος, ο φόβος για το μέλλον των περιβαλλοντικών και ανθρωπιστικών νόμων γίνεται εντονότερος.

Η συντηρητική σκιά

«Τελευταία έχουμε παρατηρήσει στις μελέτες μας μια σημαντική πτώση στο ποσοστό αυτών που υποστηρίζουν την ιδέα της δημοκρατίας, ειδικά μεταξύ των νέων. Κάποιοι έχουν αρχίσει να λένε ότι καλύτερα να έχουμε έναν ισχυρό ηγέτη που να μπορεί να παίρνει αποφάσεις, παρά να αναμένουμε διαπραγματεύσεις που καθυστερούν και δεν λύνουν τα προβλήματα των πολιτών στο περιβάλλον, τη στέγαση και την ακρίβεια» μου λέει ο Πέτρος Φασούλας, γενικός γραμματέας στο Διεθνές Ευρωπαϊκό Κίνημα. Αυτή η πιο συντηρητική στροφή εμφανίζεται στις δημοσκοπήσεις και δημιουργεί ανησυχία για την είσοδο περισσότερων ακροδεξιών στοιχείων στο Ευρωκοινοβούλιο, καθώς φαίνεται να τοποθετούνται ακόμα και ως τρίτη ή τέταρτη δύναμη.

Image

Αν αυξηθούν οι συντηρητικοί, όπως εξηγεί ο Φασούλας, αυτό θα σημαίνει ότι «θα δούμε πιο πολλούς προέδρους και αντιπροέδρους επιτροπών που θα είναι από ακροδεξιά κόμματα, και θα έχουν και πιο πολλούς εισηγητές (rapporteurs). Όσο μεγαλύτερο το ποσοστό μιας πολιτικής ομάδας, τόσο πιο πολλούς εισηγητές έχει. Έτσι θα μπορούν να επηρεάζουν την ατζέντα του κοινοβουλίου περισσότερο από ό,τι μέχρι σήμερα».

Η συντριπτική πλειονότητα των νομοθετικών πράξεων που εκδίδονται από την Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να υιοθετούνται από το Συμβούλιο και από το Κοινοβούλιο, προκειμένου να ισχύσουν· έτσι, ο συνασπισμός των πολιτικών ομάδων μέσα στο Κοινοβούλιο παίζει καθοριστικό ρόλο για την ψήφισή τους.

Όπως καταλήγουν οι ειδικοί με τους οποίους συνομιλήσαμε στο πλαίσιο αυτού του ρεπορτάζ, αν η ακροδεξιά καταλάβει μια σημαντική θέση και καταφέρει να έχει συνεργασίες με τη δεξιά, θα μπορεί να δυσκολέψει νομοθετήματα: κάποια δεν θα περνάνε, άλλα θα υιοθετούνται αφού παραμείνουν σε αδράνεια για πάρα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα ή θα αλλάζουν μορφή μετά από μεγάλη επεξεργασία (προκειμένου να πετύχουν συναίνεση οι πολιτικές ομάδες). Η μεγάλη ανησυχία δε, αφορά τα περιβαλλοντικά ζητήματα, καθώς ήδη από την θητεία που λήγει τώρα, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα προέβαλε επιφυλάξεις για κάποιες ρυθμίσεις της Πράσινης Συμφωνίας, μετά τις αντιδράσεις των αγροτών, κάτι που δημιούργησε χώρο για σύμπλευση με τις συντηρητικές δυνάμεις στα ψηφίσματα.

Τα νομοσχέδια που μένουν στον αέρα

Αυτή τη στιγμή εκκρεμούν 119 φάκελοι, που βρίσκονται στη διαβούλευση μεταξύ των οργάνων της ΕΕ (μπορείτε να δείτε κάποιους εδώ). Οι εργασίες γι' αυτούς θα ολοκληρωθούν με τη νέα Ευρωβουλή, που θα συσταθεί μετά τις εκλογές του Ιουνίου. Τα θέματα που αφορούν τα εκκρεμή χαρτοφυλάκια είναι πολλά: η παρακολούθηση και ανθεκτικότητα του εδάφους, η καθιέρωση του ψηφιακού ευρώ, η καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης, η καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στο διαδίκτυο κ.ά.

Κάποιοι από τους φακέλους δεν έχουν προωθηθεί ακόμα από την Επιτροπή στο Ευρωκοινοβούλιο, ενώ άλλοι βρίσκονται στο επόμενο στάδιο, της αξιολόγησης από το Συμβούλιο. Ακόμα και στην περίπτωση που κάτι έχει περάσει ήδη από την Ευρωβουλή, έχει σημασία η μελλοντική σύστασή της, αφού ο φάκελος μπορεί να επιστρέψει σε αυτήν «για δεύτερη ανάγνωση» και θα είναι στο χέρι της να τον καταψηφίσει ή να προτείνει τροποποιήσεις για να προχωρήσει ξανά σε ψηφοφορία.

Image

Παρόλα αυτά όσοι παρακολουθούν από κοντά τις εργασίες του Κοινοβουλίου προσπαθούν να παραμείνουν ψύχραιμοι και αισιόδοξοι, σημειώνοντας ότι οι φάκελοι που άφησε η προηγούμενη θητεία μάλλον θα παραμείνουν στο τραπέζι – η μεγαλύτερη ανησυχία υπάρχει για τα νέα νομοσχέδια που θα έρθουν. «Πιστεύουμε ότι το Kοινοβούλιο θα συνεχίσει να εργάζεται πάνω στους φακέλους που ήδη υπάρχουν, ακόμη και αν δούμε ότι η σύνθεσή του είναι διαφορετική, όμως πλέον θα είναι πιο δύσκολο να βρεθεί προοδευτική πλειοψηφία» μου εξηγεί ο Τάιχο Βαντερμέσεν, διευθυντής Πολιτικής και Στρατηγικής στο Γραφείο Ευρωπαϊκής Πολιτικής της περιβαλλοντικής οργάνωσης WWF.

Image

Image

«Θα συνεχίσουν δηλαδή, συνολικά να υποστηρίζουν τις πολιτικές για το κλίμα, αλλά όταν θα πρόκειται για την προστασία της φύσης και τη χρήση γης, θα είναι πολύ πιο δύσκολο να βρεθούν συμφωνίες μεταξύ των πολιτικών ομάδων και εκεί ίσως δούμε πολύ πιο έντονες αντιδράσεις στην περιβαλλοντική νομοθεσία. Όπως στην περίπτωση του νόμου για την αποκατάσταση της φύσης, ανησυχούμε ότι και άλλες περιβαλλοντικές πολιτικές στο μέλλον μπορεί να πέσουν θύματα της ίδιας μοίρας και ότι κάποια κόμματα μπορεί να προσπαθήσουν να επιστρέψουν στα παλαιότερα στάνταρ, όσον αφορά την προστασία της φύσης και τη ρύπανση, θεωρώντας ότι αυτά τα θέματα δεν είναι τόσο σημαντικά», αναφέρει ο Βαντερμέσεν, φέρνοντας το παράδειγμα του «Forest Monitoring Framework» (Πλαίσιο Παρακολούθησης Δασών), που βρίσκεται στην προπαρασκευαστική φάση. «Γνωρίζουμε ότι οτιδήποτε έχει να κάνει με τα δάση είναι ένα πολύ ευαίσθητο θέμα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, επειδή τα δάση δεν είναι ευρωπαϊκή αρμοδιότητα όσον αφορά τη νομοθεσία. Αυτή η νομοθεσία είναι συγκρουσιακή, ακόμη και αν πρόκειται απλά για την παρακολούθηση της περιβαλλοντικής κατάστασης των δασών των κρατών-μελών. Αν υπάρξει αύξηση των συντηρητικών δεν περιμένουμε ότι το νέο Κοινοβούλιο θα είναι πιο συναινετικό σχετικά με το να υπάρξει νέα σχετική νομοθεσία για τα δάση».

Και ο Σπύρος Μπλαβούκος, καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών με εξειδίκευση στα ευρωπαϊκά θέματα, επιβεβαιώνει ότι μελλοντικά θα μπορούσε να δημιουργήσει ανησυχία η σύμπραξη των δύο ακροδεξιών κομμάτων όσον αφορά θέματα μετανάστευσης και περιβάλλοντος. «Στα νομοθετικά κείμενα του Συμφώνου Μετανάστευσης που εγκρίθηκαν μεν, αλλά τίθεται θέμα υλοποίησής τους, θα έχει ενδιαφέρον να παρακολουθήσουμε αν αυτά που ψηφίστηκαν αναμένεται να εφαρμοστούν με τη μορφή που ψηφίστηκαν ή αν θα υπάρξουν εκπτώσεις στην πορεία» αναφέρει.

Σε κάθε περίπτωση το διακύβευμα βρίσκεται στις συμμαχίες και συνεργασίες που θα υπάρξουν ανάμεσα στις πολιτικές ομάδες. Ας πάρουμε το παράδειγμα του περιβάλλοντος: η κεντροδεξιά δεν θέλει μακροπρόθεσμα τις εξορύξεις ορυκτών καυσίμων, αλλά προς το παρόν τις θεωρεί απαραίτητες για τις ενεργειακές μας ανάγκες. Από την άλλη η κεντροαριστερά και το πράσινο κίνημα είναι ενάντια σε αυτές. Θα βρουν κοινό έδαφος συνεργασίας;

«Αυτό που θα συμβεί είναι ότι θα αυξηθεί η τοξικότητα και η πόλωση» αναφέρει ο Μπλαβούκος. «Άλλο να υπάρχουν πέντε ευρωβουλευτές που υιοθετούν ακραίες θέσεις και άλλο να είναι δεκαπέντε. Για μένα, η πρόκληση βρίσκεται στο αν οι βασικές πολιτικές δυνάμεις θα μπορέσουν να βρουν κοινούς στόχους». Το μπαλάκι λοιπόν, ίσως δεν βρίσκεται τελικά στο γήπεδο των ακροδεξιών-ευρωσκεπτικιστικών δυνάμεων, αλλά σε αυτό των ευρωπαϊκών. Όλα θα κριθούν από το πώς θα το διαχειριστούν. Αυτό θα είναι το μεγάλο ζητούμενο της επόμενης περιόδου.