Μια από τις πιο γνωστές φωτογραφίες του Ολοκαυτώματος βρίσκεται στο Holocaust Memorial, στο Βερολίνο. Είναι από την πλατεία Ελευθερίας στη Θεσσαλονίκη και το λεγόμενο «Μαύρο Σάββατο» του 1942, μια μέρα με τεράστιο συμβολικό βάρος. Ο δημόσιος εξευτελισμός των Εβραίων της πόλης ήταν το πρώτο βήμα της αποανθρωποποίησης που ακολούθησε στα ναζιστικά στρατόπεδα εξόντωσης.
Δανειζόμαστε την περιγραφή από τον νομικό Γιομτώβ Γιακοέλ, που καταγράφει τα γεγονότα τη στιγμή μου συμβαίνουν. Είναι 11 Ιουλίου του 1942, στις 3 το μεσημέρι. Κάτω από τον καυτό ήλιο τα καψόνια των Ναζί στους Εβραίους –«σκύψε, σήκω, κάνε κωλοτούμπα»– είναι εξευτελιστικά και βασανιστικά. Οι Γερμανοί αρχίζουν να μαστιγώνουν όποιον τολμάει να καθίσει, μέχρι να χύσει αίμα. Μερικοί δεν αντέχουν και λιποθυμούν. Μερικοί άλλοι πεθαίνουν και το ληξιαρχείο γράφει «καρδιακή ανακοπή». Οι περίοικοι και οι περαστικοί απλώς κοιτούν. Στην πλατεία Ελευθερίας πεθαίνουν οι πρώτοι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης από τους ναζί. Πολύ περισσότεροι στα καταναγκαστικά έργα και 45.000 στα στρατόπεδα εξόντωσης.
Από τη δεκαετία του ’50 η πλατεία Ελευθερίας μετατράπηκε σε χώρο στάθμευσης και αφετηρίας λεωφορείων. Θα είχε την ίδια τύχη, αν εκεί είχαν βασανιστεί 9.000 Θεσσαλονικείς, που όμως δεν ήταν εβραίοι, αλλά χριστιανοί; Αυτό είναι ένα υποθετικό ερώτημα – την απάντηση μπορούμε εύκολα να την υποθέσουμε. Γεγονός είναι ότι η πλατεία όπου βασανίστηκαν 9.000 Εβραίοι στο Ολοκαύτωμα παρέμενε πάρκινγκ μέχρι πολύ πρόσφατα και πιθανότατα θα συνεχίσει έτσι για πολύ καιρό ακόμη…
Στις αρχές του 2012 ο τότε δήμαρχος Θεσσαλονίκης Γιάννης Μπουτάρης ανακοινώνει την πρόθεσή του να μετατραπεί η πλατεία Ελευθερίας από πάρκινγκ σε πάρκο μνήμης. Μέχρι να γίνει το πάρκο, ο δήμος δεν θέλει να χάσει τα έσοδα από την ενοικίαση του χώρου ως πάρκινγκ (1,2 εκατ. ευρώ τον χρόνο) και το 2013 αποφασίζει την παράταση της μίσθωσης του πάρκινγκ. Όμως η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας-Θράκης ακυρώνει την απόφαση του δήμου αλλά και τις ενστάσεις του δήμου και του μισθωτή του πάρκινγκ, με το σκεπτικό ότι «στους χώρους, οι οποίοι χαρακτηρίζονται σε σχέδιο πόλεως ως κοινόχρηστοι, όπως εν προκειμένω, δεν είναι επιτρεπτή η στάθμευση αυτοκινήτων και η διαμόρφωση τμήματος αυτών ως χώρου σταθμεύσεως αυτοκινήτων». Μάλιστα αν ο Μπουτάρης δεν συμμορφωθεί κινδυνεύει με αργία για παράβαση καθήκοντος.
Τελικά το 2014 η αποκεντρωμένη πείθεται ότι η λειτουργία του πάρκινγκ θα είναι προσωρινή, καθώς έχει ήδη προχωρήσει ο πανελλήνιος αρχιτεκτονικός διαγωνισμός προσχεδίων και έχει εξασφαλιστεί χρηματοδότηση από το Πράσινο Ταμείο. Στα χρόνια που μεσολαβούν θα «ωριμάσουν» οι μελέτες (αρχιτεκτονική, ηλεκτρομηχανολογική, κυκλοφοριακή), καταρτίζονται τα τεύχη δημοπράτησης και το 2018 προκηρύσσεται ο διαγωνισμός κατασκευής του πάρκου. Μειοδότης ανακηρύσσεται η ΣΤΕΝΤΩΡ ΑΤΕ, με μια κολοσσιαία έκπτωση άνω του 50%. Θα φτάσουμε αισίως στην άνοιξη του 2019 για να υπογραφεί η σύμβαση και να γίνει έξωση στον ιδιώτη που μίσθωνε τον χώρο για πάρκινγκ.
Ο σημερινός δήμαρχος Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Ζέρβας είχε διατελέσει αντιδήμαρχος του Γ. Μπουτάρη αλλά στην πορεία ανεξαρτητοποιήθηκε. Ως αντιδήμαρχος είχε ψηφίσει θετικά για τον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για την πλατεία Ελευθερίας (ο οποίος δεν περιελάμβανε υπόγειο πάρκινγκ) αλλά ως ανεξάρτητος σύμβουλος έθεσε ζήτημα για τις θέσεις πάρκινγκ που θα χάνονταν, χωρίς ωστόσο να αναφέρεται σε υπόγειο χώρο στάθμευσης, αφού το έργο είχε δρομολογηθεί. Λίγες μέρες πριν τις εκλογές του 2019, που τον ανέδειξαν δήμαρχο, περιέγραφε την Πλατεία Ελευθερίας ως εξής: «Τόπος μαρτυρικός, μνημείο εγκλήματος αλλά σήμερα, μετά το πάρκινγκ (σ.σ.: μετά τη λήξη της μίσθωσης), ευκαιρία αστικού σχεδιασμού, πνεύμονας πρασίνου και ανασύνθεσης του αστικού τοπίου».
Στο μεταξύ, πίσω από τις λαμαρίνες οι εργασίες δεν προχωρούσαν και ο εργολάβος, που αντιμετώπιζε σοβαρά οικονομικά προβλήματα, ήταν εξαφανισμένος. Ήταν η χρυσή ευκαιρία για τον νεοεκλεγέντα δήμαρχο Θεσσαλονίκης να προσθέσει την δική του πινελιά στο έργο, ανατρέποντας τους σχεδιασμούς της προηγούμενης δημοτικής αρχής.Έτσι αντί να κηρύξει έκπτωτο τον εργολάβο και να αναθέσει το έργο στον δεύτερο μειοδότη, την άνοιξη του 2020 ο δήμος προχώρησε σε λύση της σύμβασης με τη ΣΤΕΝΤΩΡ ΑΤΕ, καταβάλλοντας μια μικρή αποζημίωση και δήλωσε την πρόθεσή του να κατασκευαστεί υπόγειο πάρκινγκ κάτω από το πάρκο μνήμης.
Στον ενάμιση χρόνο που μεσολάβησε μέχρι σήμερα, με την πλατεία κλεισμένη με λαμαρίνες, έγιναν οι διαδικασίες του διαγωνισμού για την απαιτούμενη αρχαιολογική ανασκαφή, η οποία κράτησε οκτώ μήνες, και ελήφθησαν οι απαραίτητες αποφάσεις από την αρχαιολογική υπηρεσία και το ΚΑΣ για κατάχωση των αρχαιοτήτων που βρέθηκαν στα σημεία των τομών. Στην εκπνοή του 2021 ανατέθηκε μια μελέτη σκοπιμότητας και βιωσιμότητας που θα προσδιορίσει αν ένα τέτοιο κατασκευαστικό έργο είναι τεχνικά εφικτό και οικονομικά συμφέρον.
«Παραλάβαμε μια μαύρη τρύπα. Ο χώρος ήταν κλεισμένος με λαμαρίνες εκεί επί αρκετά χρόνια χωρίς να έχει γίνει ούτε το 2% του έργου, ούτε καν η αρχαιολογική ανασκαφή. Τελειώσαμε την προβληματική σύμβαση, ολοκληρώσαμε την ανασκαφή και αναθέσαμε τη μελέτη βιωσιμότητας για το υπόγειο πάρκινγκ» λέει στο inside story ο ο αντιδήμαρχος τεχνικών έργων του δήμου Θεσσαλονίκης, Μάκης Κυριζίδης. Με τη λύση της σύμβασης δεν υφίσταται και το έργο όπως σχεδιάστηκε· αυτό σημαίνει ότι χάθηκε και η χρηματοδότηση από το Πράσινο Ταμείο; Ο αρμόδιος αντιδήμαρχος διαβεβαιώνει ότι «δεν υπάρχει απένταξη» κι ότι το Πράσινο Ταμείο είναι ενεργό.
«Θα μπορούσε να είχε προχωρήσει το έργο με τον δεύτερο μειοδότη, όμως ο Ζέρβας έχει μανία, ό,τι έργο είχαμε ξεκινήσει να το σταματά. Έργα ψηφισμένα και με εγκεκριμένη χρηματοδότηση. Χάθηκε και η χρηματοδότηση από το Πράσινο Ταμείο… Φοβάμαι ότι θα μείνει μια μαύρη τρύπα για πολλά χρόνια και τελικά δεν θα γίνει το πάρκο. Είναι προσβολή στην μνήμη των Εβραίων, είναι έγκλημα για την πόλη. Όλες οι πόλεις διώχνουν τα αυτοκίνητα από το κέντρο...» λέει στο inside story ο πρώην δήμαρχος Γιάννης Μπουτάρης.
«Αν η διοίκηση επιμείνει πεισματικά σ’ αυτή την αδιέξοδη πρόταση, θα δημιουργήσει μια ακόμη πολύχρονη ανοιχτή πληγή στην πόλη, μία –κυριολεκτικά και μεταφορικά– τρύπα στο νερό», σχολιάζει ο Σπύρος Βούγιας, επικεφαλής της παράταξης «Πολύχρωμη Πόλη», συγκοινωνιολόγος και ομότιμος καθηγητής ΑΠΘ. Κατά τον ίδιο συζητήσιμη είναι και η συγκοινωνιακή σκοπιμότητα των περίπου 200 θέσεων στάθμευσης, όταν υπάρχουν σε κοντινή απόσταση άλλοι χώροι στάθμευσης που δεν είναι πλήρεις. Επισημαίνει δε ότι σε μια πόλη που κυριαρχείται από το ΙΧ, πρέπει να αναζητούνται λύσεις αποθάρρυνσης της χρήσης του αυτοκινήτου στο κέντρο και πολιτικές βιώσιμης αστικής κινητικότητας.
Ακριβώς κάτω από την πλατεία υπάρχει θάλασσα. Αυτό δεν σημαίνει ότι είναι τεχνικά ανέφικτη η κατασκευή ενός υπόγειου πάρκινγκ, αλλά σίγουρα αυξάνει κατά πολύ το κόστος και τον χρόνο ολοκλήρωσης ενός τέτοιου έργου.
Σύμφωνα με τον κ. Μπουτάρη, είχε διερευνηθεί το ενδεχόμενο κατασκευής υπόγειου πάρκινγκ, αλλά το κόστος προσδιορίστηκε περίπου στα 15 εκατ. ευρώ. «Ποιος ιδιώτης θα βάλει αυτά τα χρήματα, πότε θα κάνει απόσβεση και πόσο θα χρεώνει την ώρα;» λέει. Σήμερα υπάρχουν εκτιμήσεις που ανεβάζουν το κόστος σε πάνω από 25 εκατ. ευρώ, αλλά κανείς δεν μπορεί να το προσδιορίσει με βεβαιότητα εάν δεν ολοκληρωθεί πρώτα η μελέτη σκοπιμότητας και βιωσιμότητας του έργου.
Πρόθεση της δημοτικής αρχής είναι το έργο να κατασκευαστεί σε σύμπραξη με ιδιώτες, που θα μελετήσουν, θα κατασκευάσουν και στη συνέχεια θα εκμεταλλευτούν το πάρκινγκ. Εάν δεν υπάρξουν οι συνήθεις ενστάσεις, και εφόσον βρει χρηματοδότηση, ο ιδιώτης θα πρέπει να προχωρήσει σε νέες μελέτες για τη σχεδίαση και την κατασκευή του υπόγειου πάρκινγκ (αρχιτεκτονική, πολεοδομική, ηλεκτρομηχανολογική, κυκλοφοριακή κ.ά.), να λάβει τις εγκρίσεις και να κατασκευάσει το έργο. Θα χρειαστεί εκτεταμένη αρχαιολογική ανασκαφή γιατί εκεί υπάρχει υπόλειμμα του βυζαντινού τείχους (προς το παρόν έγιναν μόνο τομές). Η υποθαλάσσια κατασκευή θα γίνει σε τρία ή τέσσερα επίπεδα κάτω από την επιφάνεια της γης, με επιπλέον πρόβλεψη για να αντέχει η οροφή του πάρκινγκ το χώμα και τις ρίζες των δέντρων που θα φυτευτούν στο πάρκο. Με βάση το σενάριο της διπλής αξιοποίησης της πλατείας, όταν φτάσει στο επίπεδο της θάλασσας ο κατασκευαστής θα κληθεί να εφαρμόσει την αρχιτεκτονική μελέτη που κέρδισε το 1ο βραβείο για το πάρκο μνήμης, αλλά κι εκεί μπορεί να προκύψει ανάγκη για νέα μελέτη, αφού με τις εισόδους του πάρκινγκ αλλάζουν τα δεδομένα του χώρου.
Σε πρόσφατη συνέντευξή του στη Δημοτική Τηλεόραση Θεσσαλονίκης ο δήμαρχος ανέφερε ότι θα εξαντλήσει κάθε δυνατότητα να δημιουργηθεί υπόγειο πάρκινγκ 3-4 επιπέδων και πάρκο μνήμης, αλλά διευκρίνισε ότι αν δεν υπάρξει ενδιαφέρον για την κατασκευή του πάρκινγκ θα γίνει μόνο το πάρκο.
Μέχρι να ξεκαθαρίσει το τοπίο με το υπόγειο πάρκινγκ, ο δήμος αποφάσισε να αφαιρέσει τις λαμαρίνες που έκλειναν το εργοτάξιο και άνοιξε την πλατεία ως προσωρινό χώρο στάθμευσης, όπου θα εφαρμόζεται το σύστημα ελεγχόμενης στάθμευσης. Η εφαρμογή του συστήματος αυτού γίνεται σε συγκεκριμένες οδούς, που προσδιορίστηκαν με κανονιστική απόφαση και αναφέρονται ρητά στη σύμβαση του δήμου με την ιδιωτική εταιρεία που το έχει αναλάβει. Νέα κανονιστική απόφαση που να αλλάζει την περιοχή εφαρμογής της ελεγχόμενης στάθμευσης δεν εκδόθηκε και το δημοτικό συμβούλιο δεν ψήφισε τροποποίηση της σύμβασης. Είναι νόμιμη η είσπραξη τιμήματος στάθμευσης σε μια… πλατεία; Μπορεί η δημοτική αστυνομία να κόβει πρόστιμα για χρήση κοινόχρηστου χώρου, που επιπλέον είναι χαρακτηρισμένος ως χώρος πρασίνου; «Με απόφαση της εκτελεστικής επιτροπής πήραμε 150 θέσεις ελεγχόμενης στάθμευσης από το κέντρο και τις δώσαμε στην πλατεία Ελευθερίας» εξηγεί στο inside story ο αντιδήμαρχος τεχνικών έργων Μάκης Κυριζίδης. «Το μόνο εύκολο για όσους ισχυρίζονται ότι είναι παράνομο είναι να μην πληρώσουν, να πάρουν μια κλήση και να κάνουν ένσταση, να πάνε στο Πρωτοδικείο κ.λπ. Ιδού πεδίο δόξης λαμπρό» συμπληρώνει.
Επί του παρόντος, αυτός που θα πρέπει να αποδείξει τη νομιμότητα της ενέργειάς του είναι ο δήμος, που θα κληθεί να εξηγήσει στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση γιατί βάζει τίμημα εισόδου σε κοινόχρηστο χώρο. Εκτός από το συγκεκριμένο ζήτημα, η αντιπολίτευση έθεσε στο δημοτικό συμβούλιο και μια σειρά από άλλα, όπως ότι χρειάζεται άδεια ίδρυσης και λειτουργίας υπαίθριου σταθμού, κανονιστική απόφαση από το δημοτικό συμβούλιο, κυκλοφοριακή μελέτη για τις εισόδους/εξόδους των αυτοκινήτων, την ασφαλή διέλευση πεζών, τη σήμανση κ.λπ., έγκριση Συμβουλίου Αρχιτεκτονικής και/ή έγκριση της Υπηρεσίας Νεότερων Μνημείων, για τα οποία δεν έλαβε μέχρι στιγμής απαντήσεις.
Η μετατροπή της πλατείας σε πάρκινγκ έτυχε της αποδοχής της αγοράς: o Εμπορικός Σύλλογος της πόλης εξέφρασε την ικανοποίησή του, ενώ και το Επαγγελματικό Επιμελητήριο παρουσίασε αυτή τη λύση ως «ανάσα», έστω προσωρινή, για το κυκλοφοριακό που ταλανίζει κατοίκους και επισκέπτες του κέντρου. Από τις πρώτες κιόλας ημέρες οι περίπου 150 θέσεις του πάρκινγκ είναι γεμάτες, αφού η θέση είναι πολύ κεντρική και το κόστος με το σύστημα της ελεγχόμενης στάθμευσης είναι πολύ χαμηλότερο (1,70 ευρώ/ώρα), σε σχέση με τα τριγύρω πάρκινγκ.
Υπήρξαν όμως και αντιδράσεις. Την πρώτη μέρα λειτουργίας του χώρου ως πάρκινγκ η δημοτική παράταξη «Η πόλη ανάποδα» και πολίτες προχώρησαν σε συμβολικό αποκλεισμό του πάρκινγκ για μία ώρα και έγραψαν το σύνθημα «NO PARKING, ΧΩΡΟΣ ΜΝΗΜΗΣ ΚΑΙ ΠΡΑΣΙΝΟΥ». To ίδιο βράδυ ο εικονογράφος Γιώργος Κωνσταντίνου και ο αδελφός του, δικηγόρος Γιάννης Κωνσταντίνου, ζωγράφισαν ένα κίτρινο άστρο του Δαυίδ πάνω στη φρεσκοστρωμένη άσφαλτο, για να θυμίσουν όσα συνέβησαν σε αυτόν τον τόπο μαρτυρίου.
To επόμενο κιόλας πρωί δημοτικοί υπάλληλοι έσβησαν τα συνθήματα και το άστρο, και μάλιστα διαπληκτίστηκαν με μέλος της «Πόλης Ανάποδα» που τους έκανε παρατήρηση ότι σβήνουν τα συνθήματα αλλά επιτρέπουν τη στάθμευση σε θέση ΑμεΑ.
Σε έρευνα κοινής γνώμης που πραγματοποιήθηκε στα τέλη Δεκεμβρίου από την ερευνητική μονάδα χωρικού σχεδιασμού και βιώσιμης ανάπτυξης του Τμήματος Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης του ΑΠΘ, το 72% των ερωτηθέντων απάντησε ότι θέλει να υλοποιηθεί το αρχικό σχέδιο ανάπλασης και μόλις το 28% προτίμησε το σχέδιο που περιλάμβανε και τη δημιουργία του υπόγειου πάρκινγκ. Τα επιχειρήματα που προέβαλαν οι συμμετέχοντες στην έρευνα ήταν η ανάγκη άμεσης δημιουργίας νέων χώρων πρασίνου, η υποχρέωση της πόλης να αναδείξει την ιστορικότητα της Πλατείας Ελευθερίας, η μεγάλη επιφυλακτικότητα ως προς τη δυνατότητα υλοποίησης ενός υπόγειου πάρκινγκ σε εύλογο χρονικό διάστημα αλλά και ως προς τη χρησιμότητα ενός χώρου στάθμευσης στο ιστορικό κέντρο, όταν ο στόχος πρέπει να είναι η μείωση της διέλευσης των αυτοκινήτων από την ευρύτερη περιοχή του ιστορικού κέντρου.
«Η πόλη έχει φτάσει στα όρια της απόλυτης ασφυξίας και της ρύπανσης από την κίνηση και πρέπει να περιοριστεί δραστικά ο αριθμός των ΙΧ οχημάτων προς όφελος άλλων μέσων μεταφοράς, ατομικών και μαζικών. Δεν έχουν κανένα νόημα (εκτός από την σπατάλη χρόνου και χρημάτων) κατασκευές σαν το σχεδιαζόμενο πάρκινγκ που προσελκύουν ΙΧ στο κέντρο αντί να τα αποτρέπουν και μάλιστα σε μια περιοχή που ήδη διαθέτει επαρκή αριθμό θέσεων στάθμευσης σε γειτονικά πάρκινγκ, που κατά κανόνα δεν γεμίζουν. Κάθε καθυστέρηση στην κατασκευή ενός μεγάλου Βιοκλιματικού Πάρκου στην Πλατεία Ελευθερίας εν όψει μιας αμφίβολης προσφοράς περίπου 130 θέσεων στάθμευσης ΙΧ υπέργεια ή υπόγεια, μετά από πολλά χρόνια, αποτελεί τεράστιο λάθος και εντελώς μυωπική στρατηγική» λέει στο inside story ο Γιάννης Αγγελίδης, αρχιτέκτονας-πολεοδόμος και πρόεδρος της Ένωσης για τα Δικαιώματα των Πεζών.
«Αντί να χαιρόμαστε ήδη μια βιοκλιματικά αναπλασμένη Πλατεία Ελευθερίας, αντάξια του ιστορικού της βάρους, ο δήμαρχος την μετέτρεψε σε ένα ακόμη πεδίο διχασμού για την πόλη» λέει στο inside story η αρχιτέκτονας Μαρία Ζουρνά, που είναι διαχειρίστρια στην ομάδα «Παρατηρητήριο Θεσσαλονίκης» στο facebook, όπου αναπτύσσεται γόνιμος διάλογος από ενεργούς πολίτες. Η ίδια κάνει λόγο για πολλαπλή παράκαμψη των νόμιμων διατάξεων που εφαρμόζονται στους δημόσιους χώρους και υποστηρίζει ότι «με την απόδοση ενός “προσωρινού” πάρκινγκ, ο δήμαρχος καλύπτει τα δύο χρόνια που έχασε ως τώρα για να επεξεργαστεί τη δική του πρόταση και κερδίζει την παράταση που αγωνιωδώς χρειάζεται, για να μπορέσει ίσως να παρουσιάσει κάτι απτό για την πλατεία στο υπόλοιπο της θητείας του. Φαίνεται ότι για τη διοίκηση του δήμου η οφειλόμενη απόδοση τιμής στα θύματα της εβραϊκής κοινότητας μπορεί να περιμένει αρκετά χρόνια ακόμη, όπως και η ενίσχυση της πόλης με δημόσιους χώρους υψηλής ποιότητας και πρασίνου».
Κατά την τελευταία συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου, ο κ. Ζέρβας διαβεβαίωσε ότι είναι «απολύτως ισχυρή» η δέσμευση για ανάδειξη της πλατείας Ελευθερίας σε πάρκο μνήμης και διαμήνυσε ότι δεν θα δεχτεί μαθήματα ιστορίας, απόδοσης τιμής και σεβασμού της μνήμης. Όμως αυτό δεν ήταν αρκετό για να διασκεδάσει τις ανησυχίες.
«Το ιστορικό βάρος που κουβαλά η πλατεία Ελευθερίας είναι τεράστιο. Για την Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης αλλά και για όλους τους ομοθρήσκους μας ανά τον κόσμο είναι ένας τόπος ιερός, ένας τόπος μαρτυρίου. Η εκ νέου μετατροπή της πλατείας σε πάρκινγκ μας πάει 50 χρόνια πίσω, δυσφημίζει τη Θεσσαλονίκη και στέλνει το λάθος μήνυμα, σε σχέση με τον σεβασμό του ιστορικού παρελθόντος. Ανησυχούμε για τη νέα καθυστέρηση, που συνεπάγεται η κατασκευή υπόγειου πάρκινγκ. Θα πρέπει άμεσα και ταχύτατα να ολοκληρωθούν όλες οι διαδικασίες και να μετατραπεί η πλατεία σε πάρκο μνήμης» λέει στο inside story o πρόεδρος της ΙΚΘ Δαυίδ Σαλτιέλ.
«Η πρόσφατη απόφαση για την επαναλειτουργία του πάρκινγκ της πλατείας Ελευθερίας αντανακλά νομίζω με ακρίβεια την άποψη της κοινής γνώμης ότι στο δίλημμα περισσότερες θέσεις πάρκινγκ ή περισσότερος δημόσιος χώρος η απάντηση γέρνει προς τις θέσεις πάρκινγκ. Αντανακλά και την εμπεδωμένη άποψη μεγάλου μέρους της ελληνικής κοινωνίας και των θεσμών ότι πολύ τα συζητάμε τα θέματα ιστορικής μνήμης και ότι πρέπει να προχωρήσουμε παρακάτω, Η άποψη αυτή έχει καταγραφεί σε αλλεπάλληλες δημοσκοπήσεις, όπου περίπου 27% των συμπολιτών μας συμφωνεί ότι μιλάμε πολύ για το Ολοκαύτωμα» παρατηρεί στο inside story ο Γιώργος Αντωνίου, επίκουρος καθηγητής Εβραϊκών Σπουδών στο ΑΠΘ. «Το νέο Μουσείο Ολοκαυτώματος που θα ανεγερθεί στην πόλη και στο οποίο ο Δήμος παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο οφείλει να είναι ενεργά συνδεδεμένο με την αναπλασμένη πλατεία Ελευθερίας, η οποία θα παίζει τον ρόλο ενός τόπου μνήμης μοναδικού για τα ελληνικά δεδομένα. Οτιδήποτε άλλο θα αποτελέσει παταγώδη αποτυχία και οπισθοχώρηση στην ανάγκη για την αναμέτρησή μας με το ιστορικό παρελθόν της πόλης».
Η ανακοίνωση του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου ότι «το Μνημείο Ολοκαυτώματος της πόλης πρέπει να δεσπόζει στην πλατεία Ελευθερίας» ξένισε τους περισσότερους. Λίγοι θυμούνται ότι στην αρχική προκήρυξη του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού, το 2012, δεν αναφερόταν καν το μνημείο Ολοκαυτώματος και χρειάστηκε να υποβληθεί σχετικό ερώτημα από τους συμμετέχοντες για να διευκρινιστεί λίγο αργότερα ότι «είναι προτιμότερο να παραμείνει στην Πλατεία Ελευθερίας». Όταν δε παρουσιάστηκε το σχέδιο της ανάπλασης απουσίαζε το μνημείο και προστέθηκε εκ των υστέρων, μετά από τη συζήτηση που προκλήθηκε. Αρχικά το μνημείο είχε τοποθετηθεί εκτός κέντρου της Θεσσαλονίκης, και χρειάστηκε να περάσει μια δεκαετία πιέσεων και αιτημάτων για να τοποθετηθεί το 2006 στον «φυσικό του χώρο», που συμβολίζει όσο κανένας άλλος τόπος το δράμα των Εβραίων της Θεσσαλονίκης. Όχι ακριβώς στην πλατεία, όπου εξάλλου λειτουργεί πάρκινγκ, αλλά σε μια άκρη της. Όπου κάθε τρεις και λίγο γίνεται στόχος βανδάλων.
Το δε πάρκο μνήμης, που έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί από το 2020, σήμερα δεν υφίσταται ούτε καν επί χάρτου. Στο τεχνικό πρόγραμμα του δήμου Θεσσαλονίκης δεν υπάρχει κωδικός έργου ούτε για το πάρκο μνήμης, ούτε για το υπόγειο πάρκινγκ. Τον Ιούλιο του 2022, όταν θα συμπληρωθούν ογδόντα χρόνια από το «Μαύρο Σάββατο», το μόνο που (πιθανώς) να υπάρχει είναι μια έκθεση βιωσιμότητας ενός υπόγειου πάρκινγκ, κάτω από ένα πάρκο μνήμης, που θα φτιαχτεί μελλοντικά. Άγνωστο πόσο μελλοντικά.
Μερικά από τα άρθρα μας για τα οποία είμαστε περήφανοι!
Γραφτείτε συνδρομητές και διαβάστε καθημερινά ένα νέο long read που αξίζει τον χρόνο σας. Μετράμε ήδη πάνω από 3.000 ιστορίες. Θα σας γίνει συνήθεια.
Σχόλια